Een geheime taal: de Hanky Code

Gekleurde bandana’s – voor de een misschien herkenbaar als een indicatie voor een associatie met een Amerikaanse bendegroep, maar voor de ander gelinkt aan de geheime taal uit de queer-scene.

In het kader van vrijheid en codetaal, staan enkele gekleurde bandana’s opgesteld in de de tentoonstelling ‘Maison Amsterdam’. Lees in dit blogje meer over hoe de zogenoemde Hanky-code.

Vrij! (?)

In de jaren ’70 en ‘80 van de vorige eeuw hadden homoseksuele en biseksuele mannen in de Verenigde Staten een eigen erotische geheimtaal ontwikkeld met gekleurde zakdoeken, de zogenaamde Hanky-code of zakdoekcode. Met je zakdoek deelde je namelijk je seksuele voorkeuren.

Het vrij uiten van een homoseksuele voorkeur was – en is vaak nog - een taboe, waardoor een geheime taal nodig was om binnen deze incrowd te communiceren. Los van deze seksuele context, zien we het gebruik van stijlitems als geheimtaal ook terug in de opstelling van het Modemuzekabinet. Denk aan rijgnaalden, waarmee je in negentiende-eeuws Hindeloopen als vrouw kon laten zien dat je nog ‘vrij’ was. Tot zekere hoogte was dat met de Hanky-code niet heel anders; behalve de expliciete voorkeuren die met de kleuren gecommuniceerd werden.

In de tentoonstelling vind je onder andere bandana’s uit deze periode uit San Francisco, ook wel de stad die gezien wordt als de geboorteplek van deze ‘kledingtaal’. Particuliere collectie.

Kleuren en erotiek

De kleuren of patronen van de bandana, die in de achterbroekzak wordt gedragen, is een code voor een favoriete seksvorm voor gelegenheidsseks. De code heeft ook in Canada en Europa navolging gekregen. Met name bij homoseksuele mannen die niet voor hun geaardheid konden uitkomen was de Hanky-code een handige manier van communiceren. Er bestaat niet voor alle handelingen een universele code, waardoor er regionale verschillen bestaan. 

Inmiddels zijn er al ongeveer 150 verschillende kleuren die gelinkt worden aan specifieke voorkeuren. Ook kun je met je draagwijze een voorkeur uiten. Wanneer de zakdoek in de rechterbroekzak wordt gedragen, betekent dit dat je onderdanig bent of een "bottom". Als je een zakdoek in je linkerzak draagt, betekent dit dat je een "top" bent of een dominante persoon. 

Van zakdoek naar emoticon

Tegenwoordig is de Hanky-code niet echt meer in gebruik en niet alleen bestemd voor homoseksuele en biseksuele mannen. De gekleurde bandana’s zijn inmiddels zo genormaliseerd dat het voor de incrowd niet duidelijk is of de drager ook bewust is van de mogelijke betekenis. Met de opkomst van datingsapps, zoals Grindr, wordt de Hanky-code vervangen door emoticons in de beschrijvingen.

Modemuze@Maison Amsterdam

Van 18 september tot en met 3 april 2022 zijn de bandana's te zien in de tentoonstelling Maison Amsterdam: De stad, de mode en de vrijheid.