Over mijn vader Charles Montaigne, Nederland's eerste internationaal erkende couturier

Hij zou de eerste Nederlandse ontwerper zijn die opgenomen werd in de Chambre Syndicale de la Haute Couture, destijds nummer 8.

Charles Montaigne, of ook wel Martin Meuwese uit Tilburg maakte in de jaren 1940-1960 furore in de haute couture. Hij heeft zich nooit bekommerd om een plaats in de geschiedenis, maar ik ben zijn dochter, dus ik doe dat nu namens hem…

Martin’s eerste jaren

Mijn vader Charles Montaigne (1900-1989) is in Tilburg geboren als Martinus Gerardus Karel Meuwese. Zijn moeder werkte thuis als naaister, waardoor ook Martin zich al jong voor mode ging interesseren. Als 12-jarige werkte hij al regelmatig voor kleermakersateliers in Tilburg.

Zijn oom Harry, eigenaar van “Maison H.J. van Rijswijk”, een fabriek van dames-en herenkleding, was vader van “alleen” 9 dochters. Bij gebrek aan een mannelijke opvolger kwam Martin in beeld. Die moest wel eerst, onder leiding van Van Rijswijk, het kleermakersvak leren én vervolgens in het buitenland stage lopen.

Charles Montaigne met zijn modellen tijdens de 'Fête de la St. Catherine', 1950, collectie Catherine Meuwese

Van Oom Harry naar Madeleine Vionnet

Na zijn opleiding vertrok Martin naar Brussel om zich verder te bekwamen en vervolgens lonkte Frankrijk. In het zonnige Nice kon hij weinig leren, maar in Parijs voelde hij zich meer op zijn plaats. Als kleermaker werkte hij daar van 1922 tot 1924 bij O'Rossen, Vauclair en bij Creed, een Brits modehuis dat de Britse koninklijke familie kleedde.

Nu hij zijn vak werkelijk verstond, durfde hij het in 1924 aan om te solliciteren bij misschien wel de op dat moment allergrootste naam in de damesmodewereld: Madeleine Vionnet aan de Avenue Montaigne, de inspiratie voor zijn latere pseudoniem Charles Montaigne. Hij was daar zo ongeveer de enige mannelijke werknemer, omringd door 1200 vrouwen. Later bekende hij dat dat een belangrijk argument was om te solliciteren. Een goede beslissing, want hij ontmoette er Sonia Colmer, jarenlang hét gezicht van Vionnet, die zijn vrouw en de moeder van zijn 2 kinderen, Marc en ondergetekende, zou worden. Sonia werd door fotografen als Man Ray en Hoyningen-Huene vereeuwigd.

Ensembles van Maison Madeleine Vionnet ten tijde van Charles Montaigne, ca. 1930-1931, collectie Kunstmuseum

De Tilburger met een koninklijke clientèle

Martin specialiseerde zich in het ontwerpen van mantels, mantelpakjes en cocktailjurken. Met groot succes, zodat hij tussen 1924 en 1939 kon opklimmen tot ontwerper en hoofd van het atelier; toen mogelijk de enige man in de modewereld die die positie bekleedde.

Mantelpak van zwart wol, 1950-1955, Charles Montaigne, collectie Kunstmuseum

Ensemble bestaande uit jasje, bustier en broek; model 'Saint Tropez', 1960, Charles Montaigne, collectie Kunstmuseum

De verlegen en altijd professionele Martin maakte diepe indruk op de clientèle: van koningin Elisabeth van België, de hertogin van Windsor, Italiaanse prinsessen, tot aan Marlène Dietrich. Martin Meuwese werd Charles Montaigne, een gedistingeerde Franse heer met vanaf 1951 ook een Frans paspoort.

Charles Montaigne, c. 80 jaar oud (coll. Catherine Meuwese)

Kort nadat Madeleine Vionnet in 1939 haar huis sloot, opende hij zijn eigen atelier in de Rue Royale in Parijs. Hij nam 200 voormalige medewerkers van Maison Vionnet in dienst en presenteerde zijn eerste eigen collectie al in januari 1940. Tot en met de jaren 60 van de vorige eeuw bleef hij een van de meest vooraanstaande Parijse couturiers.

Wel werd zijn stijl langzaam wat behoudender, waardoor hij een ander publiek aanboorde: de adel maakte langzaam plaats voor de echtgenotes van notabelen en welgestelde zakenlieden, hoewel hij in 1952 ook koningin Juliana kleedde…

Charles terug in Nederland

Charles verloochende Nederland niet: In de jaren 50 had hij een column in De Telegraaf waarin hij heldere modeadviezen gaf. Hij ontwierp kleding voor Nederlandse confectiehuizen. En Charles was ook de eerste couturier die knippatronen van zijn ontwerpen liet maken, zodat iedereen zich in een Montaigne kon verhullen.

Column Charles Montaigne in De Telegraaf. Bron: Delpher

"Hun laatste steunpilaar"

In 1953 opende hij in Amsterdam de 'École de Couture Charles Montaigne', een mode- en modellen-opleiding waar hij ook zelf les gaf. De opleiding voegde zich jaren later samen met Meester Koetsier, sindsdien ook bekend als een van de grote modescholen AMFI.

Montaigne trok zich in 1972 terug uit de mode: de markt voor couture kromp al jaren beetje bij beetje, en 72 is ook wel een mooie leeftijd om te stoppen… Maar helemaal stoppen deed hij niet. Zo verklaarde hij in een interview met De Telegraaf: “Ophouden met werken? Nee hoor, ik denk er niet aan! Ik blijf kleren maken. Waar moeten die rijke, oudere dames anders hun mantelpakken vandaan halen als ik zou stoppen. Ik ben hun laatste steunpilaar.”

Drie ensembles bedrukt met patroon van bloemenmotieven, 1958, Charles Montaigne, collectie Kunstmuseum

Meer?

Lees verder op de verzamelpagina van Brabants Historisch Informatie Centrum waar ze ook andere Brabantse mode-ontwerpers onder de aandacht brengen.

Vragen? Stel ze gerust hieronder. Graag ontvang ik ze in het Engels.