Eeuwenoude fashion in het depot van het Tropenmuseum
Boombastdoek wordt niet meer zoveel gedragen als kleding, maar is nog steeds van enorm belang bij allerlei rituelen. Het dient als cadeau, presentatie van een gemeenschap, het wordt omgewikkeld, geshowd, gebruikt als rode loper, verdeeld en hergebruikt. Een textiel dat dus op vele manieren wordt gebruikt en uitnodigt om meer over te leren.
Op maandag 12 juni bezocht ik de Open Depotrondleiding bij het Tropenmuseum. We werden ontvangen door assistent-conservator Eva Harmsen in de marmerpracht van het KIT. We volgden haar naar een van de kantoorruimtes in het pand voor de lezing over boombastdoek van conservator Oceanië Wonu Veys. Zij bracht dit jaar het boek Unwrapping Tongan Barkcloth uit en gaf ons een mooi beeld over hoe boombastdoek gebruikt wordt op het eiland Tonga, Polynesië.
Wanneer is het mode?
Na de interessante lezing over boombastdoek van Wonu Veys volgden we Eva Harmsen naar het depot van het Tropenmuseum op de derde verdieping. Het is grappig hoe spannend het is om via een gesloten museum door de kantoorruimtes naar het depot te lopen!
Eva had voor ons 6 objecten klaar laten leggen. Er zit helaas een maximum aan het aantal stukken dat per keer getoond kan worden en een boombastdoek uit Tonga was helaas te groot om klaar te leggen. Boombastdoeken zijn namelijk vaak meters lang.
Omdat het een Modemuze event was, had ze ervoor gekozen kleding te tonen die als mode gezien kan worden, maar het officieel misschien nu niet is. Ten minste, dat ligt aan hoe je mode ziet. Is mode wat een modeontwerper maakt? Zo ja, dan is het een vrij nieuw fenomeen. Is mode simpelweg een trend die veel navolging krijgt? Is mode voorgeschreven, of wordt het achteraf herkent als iets wat ‘in de mode’ was?
Deze vragen stelt het Tropenmuseum zichzelf ook, kijkend naar hun collectie en hun samenwerking met Modemuze. In hoeverre kan er gesproken worden van mode in een collectie die vooral bestaat uit niet-westerse traditionele kleding? En hoe presenteer je dat?
De klaargelegde objecten betroffen 6 kledingstukken van 6 plekken met een totaal verschillend karakter. We zagen Indiase leren krulneus schoenen, een boombast top uit Sulawesi, Indonesië, een Berber wollen omslagdoek, een paars glimmende tuniek uit Jemen, een goudkleurig Javaanse bamboe hoed en een met studs gedecoreerd krijgerspak uit China. Eva koos deze stukken vanwege hun modieuze uitstraling en het diverse materiaalgebruik. Elk item lichte ze kort toe.
Tuniek
Deze prachtige paarse tuniek glom ons tegemoet. Het was het grootste stuk dat we te zien kregen en misschien ook het nieuwste stuk. De katoenen stof voor de tuniek heeft zijn paarse kleur verkregen door een herhaalde handeling van verven met indigo of nil en het erop kloppen met een houten hamer. Het verven met indigo op deze wijze werd vaak in steden gedaan. De tuniek is rijkelijk geborduurd met rood en aquablauw garen omlijst met pailletjes, wat erop wijst dat het voor een vrouw was. De rijkelijke behandeling van de stof met de versiering maakte dit tot een luxe artikel. Samen met de Berber omslagdoek was dit toch het meest gewilde item, als in; dit willen we aan!
Indiase krulneus schoenen
De Indiaanse krulneus schoenen, Jutti, werden van oudsher gedragen door de adel of andere hooggeplaatsten in de samenleving. Maar werden juist gemaakt door iemand die behoorde tot de laagste kaste, omdat het werken met leer als onrein gezien werd.
Boernoes
Deze mantel, boernoes (akhnif), eerder genoemd als Berber omslagdoek, is gemaakt van wol in zwart met op de rug een opvallend aarderood vlak gevuld met een motief. De betekenis van dit vlak op de rug is niet geheel duidelijk, maar wat wel duidelijk is, is dat het gaat om het beschermen tegen, en het afweren van, het ‘boze oog’. Dus het kwaad in het algemeen. Ook de rand van de mantel staat vol patronen. Boven alles ziet de mantel er heerlijk warm uit en waarschijnlijk biedt deze omslagdoek met capuchon de nodige bescherming tegen natuurlijke elementen.
Boombast uit Sulawesi
Er was helaas geen boombast uit Tonga, maar wel van Sulawesi, Indonesië. Daar werd ook lange tijd boombast gedragen. Deze damestop is versierd met een patroon van cirkels en driehoeken. De boombast is handgeschilderd met natuurlijke kleuren, maar door de tekening en kleurgebruik lijkt het net viltstift. Zeker ook door de doodle-achtige patroontjes naast de kraag en de krabbel linksonder. Een bijzonder stuk om van dichtbij te mogen bekijken!
Javaanse bamboe hoed
Eva maakte bij dit architectonisch gevlochten bamboehoedje de mooie vergelijking met hoedjes tijdens Prinsjesdag en hoe deze daar niet zou misstaan. Dit Javaanse goud met groene hoofddeksel is van voor 1884, maar de exacte datering is niet bekend en dus de drager ook niet. De hoed werd voor ons omgedraaid en bleek aan de binnenzijde helder rood.
Chinees krijgersvest
Als laatste keken wij naar een Chinees krijgersvest uit de 19de eeuw. Het donkerblauw katoenen jasje is aan de buitenzijde voorzien van metalen studs, terwijl het aan de binnenzijde geschubd is met metalen zwartgelakte plaatjes. De denimachtige kleur met de stoere studs geeft het een hip jeansmerk-achtige uitstraling en dat was voor Eva de reden om dit vest ook te laten zien.
Het is bijzonder dat zo’n uiteenlopende collectie zich in één pand bevind. Het is ook bijzonder dat via Modemuze deze verborgen mode-items getoond worden, zowel online als offline, en dat het een nieuwe kijk geeft op de collectie.
Meer lezen & zien
"In de mode zijn" betekent dat een verschijnsel op een bepaald moment aantrekkelijk wordt gevonden. De specifieke kleding of kledingstijl zelf wordt "mode" genoemd. Ook heeft het woord een meer avant-gardistische betekenis. Kledingmode werd vroeger "voorgeschreven" door de modehuizen, maar tegenwoordig ontstaat zij vaak op straat, waarna de trend wordt opgepikt door stijlbureaus en modebedrijven. Vaak is het op het moment zelf niet helemaal duidelijk hoe het modebeeld is. Pas achteraf wordt iets herkend als de mode van bijvoorbeeld de jaren vijftig (petticoat, vetkuif) > https://nl.wikipedia.org/wiki/Mode
Nog een zelfde soort mantel, boernoes (akhnif), met eenzelfde soort aarderood vlak op de rug staat in de Modemuze collectie: https://www.modemuze.nl/collecties/geborduurde-mantel-met-capuchon
In de online collectie van het Tropenmuseum staat ook een mooie foto van de binnenzijde van het krijgersvest: http://collectie.wereldculturen.nl/Default.aspx?ccid=195879&lang=
In het najaar komt er een heuse modetentoonstelling in het Tropenmuseum, ‘Fashion Cities Africa’, met fashion uit Casablanca, Johannesburg, Lagos en Nairobi. Houd hun website in de gaten voor meer info: de Modemuze-agenda of tropenmuseum.nl
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie