Rijglijven, hoepels en heuprollen: de nieuwste Patterns of Fashion

Janet Arnold is een bekende naam voor iedereen die geïnteresseerd is in historische kleding. In de jaren ‘70 en ‘80 publiceerde ze een aantal boeken met patronen van bestaande kledingstukken. Deze Patterns of Fashion serie wordt nog altijd veel gebruikt bij het namaken van historische kleding.

Er zijn inmiddels vier delen uit met elk een eigen invalshoek en periode; deel 1 beschrijft vrouwenkleding van 1660 tot 1860, deel 2 gaat in op vrouwenkleding van 1860 tot 1940 en het derde deel gaat over vrouwen- en mannenkleding van 1560 tot 1620. Janet Arnold overleed in 1998, maar op dat moment had ze nog meerdere boeken van Patterns of Fashion in de planning staan. In 2008 kwam deel 4 uit, over linnen onderkleding en accessoires van 1540 tot 1660. Dit boek was al helemaal door haar gepland, en is afgemaakt door Jenni Tiramani en Santina M. Levey.

Mijn eigen kopieën van Patterns of Fashion deel 1 en deel 2.

Patterns of Fashion deel 5

Er was echter nog veel meer materiaal. Vanuit haar nalatenschap is in 2012 de Londense ‘School of Historical dress’ opgericht, waar haar collectie zich nu bevindt. Daarbij horen ook al haar foto’s van originelen, en de patronen die ze genomen had. En eind oktober verschijnt het volgende boek in deze bijzondere serie. Patterns of Fashion 5 gaat over ‘structurele’ vrouwenkleding van 1595-1795. Lijfjes met baleinen, rijglijven, hoepels en heuprollen. Vanuit het materiaal en gedachtegoed van Janet Arnold, maar uitgebreid en aangevuld dankzij moderne technieken en nieuw onderzoek, door Jenni Tiramani en Luca Costigliolio, met behulp van Sebastien Passot, Armelle Lucas en Johannes Pietsch. In kleur, met detailfoto’s, röntgenfoto's, en patronen van alle verschillende lagen van de stukken.

Patterns of Fashion 5, School of Historical Dress

Ik heb het geluk dat ik mijn kopie van het boek al heb, en in de rest van deze blog dus een uitgebreide review van wat je van het boek kan verwachten! De foto’s hieronder zijn een kleine selectie uit de vele objecten die beschreven staan.

'Structurele’ vrouwenkleding van 1595-1795 

Het boek begint met een uitgebreide inleiding, met heel veel informatie en nieuw onderzoek naar historische bronnen. Er is bijvoorbeeld een beschrijving van de verschillende soorten materialen die in de beschreven kledingstukken gebruikt werd. Heel handig, want sommige stoffen worden nu niet meer gebruikt, en dit geeft toch een beetje een beeld van hoe deze eruit zagen. Ook staat er een beschrijving van de ontwikkeling van de mode, en hoe deze kledingstukken toen gemaakt werden. Het is dus zeker aan te raden om de inleiding ook echt te lezen, hoe verleidelijk het misschien ook is om alleen naar de mooie plaatjes en patronen te kijken.

1640-60 Stitched stays & stomacher in crimson satin. Filmer collection, Gallery of costume, Platt hall, Manchester City Galleries 2003.109/2

Visueel en in detail

Want ook visueel is er zeker genoeg te zien! Voor een aantal objecten staan de welbekende pentekeningen in de stijl van Janet Arnold in het boek. Maar elk object is ook uitgebreid gefotografeerd. Waar mogelijk op een mannequin, om het in vorm te kunnen zien. En met een heel aantal detailfoto’s die meer informatie geven over de constructie. De binnenkant van objecten, stukjes waar net de voering los laat, close-up’s van oogjes, etcetera.

Daarnaast heeft elk object een vergezellend kunstwerk, zodat je een idee krijgt hoe dit soort kleding gedragen werd. Een van de hoogtepunten voor mij zijn de röntgenfoto's. Op deze foto’s kan je namelijk pas echt goed de binnenkant bekijken. Hoeveel lagen stof, waar de naadtoeslag zit, waar de baleinen zitten, en waar het metaal.

C. 1650-80 Stitched stays & stomacher in Pink watered silk grosgrain. Victoria & Albert Museum London V&A: T.14&A-1951

Historische patronen

En dan de patronen, want daar draait het uiteindelijk natuurlijk allemaal om. Alle patronen zijn getekend op een grid met inches, maar inclusief legenda voor cm, en bij het boek zit een ‘liniaal’ achterin voor als je niet wil rekenen. Nieuw in dit boek is dat alle patronen groter zijn getekend, en daarna voor het boek zijn verkleind. Dit zorgt ervoor dat de lijnen preciezer zijn.

Ook nieuw is dat de verschillende lagen (vooral van de rijglijven) apart zijn weergegeven. Van veel objecten is de sterke linnen binnenlaag namelijk niet hetzelfde geknipt als de buitenlaag. Zeker bij de objecten met ook nog een aparte voering kan je aan de buitenkant niet zien waar precies de naden zitten van die laag. Dit is een van de plekken waar de röntgenfoto's van pas zijn gekomen!

Op de patronen staat ook heel duidelijk aangegeven waar en hoe er extra versteviging is gebruikt. Van baleinen (soms inclusief dik/dun informatie), tot staal, hout, extra lagen linnen, leer en papier. Ook staan er duidelijke plaatjes bij van ‘doorsnedes’, zodat je goed kan zien hoe de lagen op elkaar zijn geplaatst in het uiteindelijke stuk. Bij de hoepels etc. zijn de extra lagen soms wat minder relevant, maar ook hier is informatie gegeven over hoe de hoepels aan elkaar en aan de stof zijn genaaid om het uiteindelijke resultaat te bereiken.

C.1740-50 Short hoop in striped linen. Victorian & Albert Museum, London T425-1990

Namaken van kledingstukken

Het boek sluit af met informatie over het namaken van de kledingstukken in het boek. Er staan een aantal foto’s in van objecten waarvan reproducties gemaakt zijn door de School of Historical dress, zodat je ook van kwetsbare objecten (die niet op de pop gefotografeerd zijn) kan zien hoe deze eruit zien. Een persoonlijke favoriet is de beschrijving (gebaseerd op een originele bron) van hoe het patroon van rijglijven getekend werd. Erg interessant als je zelf stukken wil namaken! 

Er is zelfs een lijstje met waar je materialen vandaan kan halen, en wat je kan gebruiken in plaats van het oorspronkelijke balein. Het boek sluit uiteindelijk af met een uitgebreide verklarende woordenlijst, met de termen die vroeger gebruikt werden voor verschillende zaken. In het Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans, en soms een zesde taal erbij, inclusief een aantal Nederlandse termen.

c. 1720-30 Smooth-covered stomacher in embroidered linen. Museum of Fine arts, Boston, 43.1906

Al met al vind ik het een prachtig boek geworden; een absoluut een aanrader voor iedereen die meer wil weten over onderkleding in de 16e, 17e en 18e eeuw. Met veel nieuwe kennis, en vol met hele mooie patronen, en weetjes over originele kledingstukken!

Het boek is te koop via de School of Historical dress, en verschijnt officieel op 31 oktober. ISBN: 978 0 993174421.

Zie ook

• Blog Shari Van der Waals-Atalla, Mijn favoriete boeken voor het maken van historische kostuums
• The School of Historical Dress
• Janet Arnold op Wikipedia