Het gif van de kledingindustrie

Dat ‘groen’ in de mode is, kan niemand zijn ontgaan. Duurzaamheid is hot. Tegenwoordig is de consument steeds nieuwsgieriger naar het verhaal achter onze kleding. Door wie is het gemaakt, wat voor materialen worden er gebruikt en op welke manier zijn stoffen bewerkt? Dat deze vragen niet van alle tijden zijn, wordt duidelijk door een letterlijk gifgroene jurk uit de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag.



De gifgroene jurk van het Gemeentemuseum, liggend opgesteld op de tentoonstelling Romantische Mode, Mr. Darcy meets Eline Vere. Foto Anne-Karlijn van Kesteren

Gifgroen

Wanneer er teruggekeken wordt naar de geschiedenis, om iets preciezer te zijn de 19e eeuw, wordt duidelijk dat de overheid het niet zo nauw nam met regeltjes. Er waren geen Arbowetten en aan het kleuren van producten waren bijvoorbeeld geen eisen gesteld. Dit blijkt uit een bijzonder collectiestuk van het Gemeentemuseum Den Haag. Het museum heeft namelijk een letterlijk gifgroene jurk in haar collectie. Om de jurk zijn prachtige groene kleur te geven, werd het gekleurd met dezelfde chemische stof die gebruikt werd om de onderkant van oorlogsschepen in te smeren. Dit zodat algen en schelpdieren zich niet aan de schepen zouden hechten.

Schweinfurter groen, zoals de kleur heet, was erg populair. Het groen is een Arsenicumverbinding, er was geen andere kleur groen zo helder en betoverend. De kleur was wonderschoon, maar het effect dat het op de gezondheid van mensen had, was des te griezeliger. Wanneer men in aanraking kwam met de stof, kon men last krijgen van hoofdpijn, uitslag, zweren en in enkele gevallen leidde deze stof zelfs tot de dood. 

Vincent van Gogh, Self-Portrait [dedicated to Paul Gauguin], 1888, Fogg Art Museum, Harvard University

Toepassing

De kleur was erg gewild en werd voor verschillende doeleinden gebruikt: lampenkappen, speelgoed, mode en zelfs suikerbakkers gebruikten het modieuze gif. De consument wist van niks en was dol op de kleur. Al snel volgde verschillende namen voor het giftige goedje zoals Parijs’ groen en keizersgroen. De overheid had echter geen belangen om het Schweinfurter groen uit de markt te halen, er waren namelijk grote afnemers voor de stof. Gelukkig was er in 1839 een Duitse scheikundige die het gevaar duidelijk probeerde te maken. Na een periode van zestig jaar werd het arseengroen helemaal verboden en was de consument een stukje veiliger. 

Schweinfurter groen

En nu?

Echter is het een interessante vraag of men tegenwoordig wel weet hoe kleding wordt gekleurd. Wordt de overheid blindelings vertrouwd en gelooft men dat kleding, die dag in dag tegen het lichaam aankomt, wel veilig is? Dat schadelijk gif als het arseengroen niet meer gebruikt wordt, spreekt voor zich. Of tegenwoordig kleding helemaal schadeloos is valt over te twisten. Gelukkig is gifgroen niet meer de mode en duurzaam-groen wel. Hopelijk komt bij deze duurzame ontwikkeling een stukje bewustwording over onze kleding.  

De gifgroene jurk was van 11 oktober 2014 t/m 22 maart 2015 in de tentoonstelling Romantische Mode, Mr. Darcy meets Eline Vere in het Gemeentemuseum Den Haag te zien!