In gesprek met de curatoren: Anne-Karlijn van Kesteren en Frank Verkade over de tentoonstelling ‘Screenwear’
De tentoonstelling Screenwear – Exploring Digital Fashion in het Design Museum Den Bosch toont de meest diverse en innovatieve ontwerpen en biedt een inkijk in de korte geschiedenis van het opkomende fenomeen van digitale mode. Modemuze ging in gesprek met de curatoren: hoe cureer je een tentoonstelling over digitale mode?.
De tentoonstelling is samengesteld door mode- en sieradenconservator Anne-Karlijn van Kesteren en Frank Verkade, opgeleid als ontwerper en tegenwoordig werkzaam als curator bij modeplatform New Order of Fashion. Door hun ervaring als conservator en maker samen te brengen, is er een goed resultaat behaald.
In dit interview spreekt Modemuze met de curatoren over hun visie en de uitdagingen die zij tegenkwamen bij het presenteren van een tentoonstelling bestaande uit digitale objecten. Ook zullen we praten over de vragen die de tentoonstelling tracht te beantwoorden. Wat is digitale mode nu precies? Heeft deze ontwikkeling een impact op de mode-industrie? En hoe ziet de toekomst van digitale mode eruit?
Waarom is het nu tijd voor een tentoonstelling over digitale mode in Nederland? En waarom in het Design Museum Den Bosch?
Anne-Karlijn zegt dat ze eigenlijk al “te laat” zijn met deze expositie. De afgelopen jaren is de ontwikkeling van digitale mode in een stroomversnelling beland, mede door de coronapandemie. Daarom was volgens de curatoren het moment liever nu dan morgen om de ontwikkelingen in kaart te brengen. “Wellicht had een dergelijke tentoonstelling ook niet eerder gekund om zo een rijk overzicht te maken”, zegt Anne-Karlijn.
De tentoonstelling gaat over een compleet nieuwe vorm van ontwerpen, daarom is het Design Museum Den Bosch een uitstekende locatie. Dit museum bespreekt de culturele betekenis van design. “Digitale mode heeft niet alleen een impact op de jongere generatie, maar heeft een maatschappelijke impact die generaties overstijgt”, zegt Frank.
Voor wie is deze tentoonstelling bedoeld?
Volgens de curatoren is het doel van de tentoonstelling om de bezoekers inzicht te geven in de overgang naar digitale mode in een digitale wereld: de ‘metaverse’. Maar de expositie is ook bedoeld om mensen handvatten te geven om de snel ontwikkelde technologieën te begrijpen. Het is een “instaptentoonstelling”, volgens Frank.
De curatoren vertellen over de positieve en verassende reacties die de tentoonstelling tot nu toe heeft gekregen. “We zien een gemixt publiek op zaal. Jong en oud komen binnen. Met verbazing staan zij te kijken naar wat er digitaal allemaal al mogelijk is.”
De jongere generatie neemt de oude generatie mee naar deze tentoonstelling, en andersom. Er komen volgens Anne-Karlijn veel reacties als: “ik snap niks van de metaverse, maar dit is de wereld van mijn kinderen dus ik wil het graag begrijpen. Daardoor ontstaan er mooie gesprekken op zaal over het onderwerp.”
Wat is digitale mode precies en hoe hebben mensen hier al mee te maken in het dagelijks leven?
Volgens de curatoren is het nauwelijks meer te ontkennen dat we op een of andere manier allemaal te maken hebben met digitale mode. Maar hoe precies? “Tegenwoordig zijn er al veel digitale campagnes, maar mensen weten vaak niet meer wat ze zien en of het digitaal is”, zegt Anne-Karlijn. Dit komt volgens Frank omdat “de technologie inmiddels zo verweven is in onze cultuur dat mensen zich haast niet meer bevragen wat voor en of het überhaupt technologie betreft.”
Maar digitale mode bestaat eigenlijk al veel langer dan we zouden denken. Zo bestaat het volgens Anne-Karlijn al heel lang in videogames, zoals het aankleden van je eigen personages in De Sims. De hoogtepunten van de ontwikkelingen van digitale mode zijn door de curatoren samengevat in een chronologische tijdlijn in de tentoonstelling.
Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen digitale en ‘gewone’ mode?
“De community”, zeggen ze beiden tegelijk. De digitale mode-industrie is gericht op samenwerking, gelijkwaardigheid en meerstemmigheid. “De digitale modeontwerpers zijn gericht op het samen creëren en doorontwikkelen”, vertelt Frank. Volgens Anne-Karlijn zijn het allen kernwaarden die passen bij de nieuwe generatie die de digitale wereld ontwikkelt. Het is een democratisering waar de “traditionele mode-industrie” nog veel van kan leren.
Volgens de curatoren bevestigen de huidige ontwikkelingen het succes van digitale mode, die ook impact hebben op de modewereld. Zo lanceerde SHOWstudio recentelijk een NFT collectie en slaan grote modehuizen steeds vaker de handen ineen met populaire videogames. Sommige ontwikkelingen zijn volgens Anne-Karlijn misschien “trendgevoelig”, maar digitale mode vertaalt zich ook door naar het onderwijs. Er worden namelijk steeds meer digitale modeopleidingen opgericht en het onderwerp wordt steeds belangrijker bij ‘traditionele’ modevakopleidingen
Vanuit zijn perspectief als maker wil Frank de bezoekers vooral laten zien dat digitaal ontwerpen ook een ambacht is: “er zit evenveel tijd in als het maken van een couture kledingstuk”. Maar de curatoren benadrukken ook dat de digitale modewereld nog niet zo ver is dat alles al kan. Volgens Frank is “kennis van fysieke kwaliteiten van materialen nog steeds vereist om deze digitaal te kunnen vertalen.”
Als curator in een museum werk je meestal met fysieke objecten. Hoe cureer je een tentoonstelling met digitale objecten? Op welke keuze baseer je de selectie?
Het proces van onderzoeken blijft volgens Anne-Karlijn hetzelfde. Alleen vind het onderzoek nu overwegend digitaal plaats. Het grootste verschil is de omgang met objecten. In plaats van een transport werden de objecten nu digitaal ontvangen. “Maar het blijft net zo spannend of je nou een transport binnen krijgt of een WeTransfer-bestand”, zegt Anne-Karlijn. Volgens de curatoren is het voordeel van digitale objecten vooral dat je meer “flexibiliteit” hebt.
De objecten zijn door de curatoren geselecteerd op basis van baanbrekende momenten in de digitale modewereld. De uitdaging bij zo’n hedendaags onderwerp is volgens hen vooral dat je snel door de actualiteit wordt ingehaald. De curatoren hebben hiervoor een slimme oplossing bedacht: iPads in de tentoonstelling waarop de nieuwste ontwikkelingen continue worden aangevuld. “Het is een primeur dat wij de tentoonstelling kunnen blijven updaten”, zegt Anne-Karlijn.
Hoe richt je een tentoonstelling met digitale objecten in? Wat waren hierbij de uitdagingen?
Het was een bewuste keuze van de curatoren om geen fysieke modeobjecten te tonen in de tentoonstelling. In plaats daarvan zijn er alleen maar schermen te zien waarop alle digitale objecten en video’s zijn te bewonderen. Bezoekers kunnen digitale mode op interactieve wijze ook zelf uitproberen via passpiegels.
“Een troef van deze tentoonstelling is vooral de visual storytelling, dat je daadwerkelijk een digitale wereld in stapt. Je hoeft niet per se alle teksten te lezen, de beelden spreken al boekdelen”, aldus Frank. Maar het creëren van een digitale wereld in een museumzaal was wel een uitdaging vertellen de curatoren. Volgens Anne-Karlijn kan het simpelweg hangen van een digitaal kunstwerk aan een muur het werk snel doen ontkrachten.
Tentoonstellingsontwerper Harm Rensink kreeg de opdracht én uitdaging voor het ontwerp van de tentoonstelling toegewezen. Een belangrijk uitgangspunt voor het ontwerp was de relatie tussen mens en scherm. Rensink experimenteerde met blauw licht van de schermen en liet bewust alle kabels op zaal hangen. “Dit moet het gevoel wekken dat je onderdeel bent van de virtuele, digitale wereld”, zegt Anne-Karlijn.
Het installeren van de tentoonstelling bleek ook een uitdaging, vooral vanwege de vele “technologische hickups” die opdoken, vertelt Anne-Karlijn. Het gebruik van schermen en digitale objecten vereiste vaardigheden die anders waren dan bij ‘traditionele modetentoonstellingen’, die meestal bestaan uit aangeklede mannequins. De verscheidenheid aan schermtypes, bestanden en video’s zorgden er soms voor dat het beeld vertraagde of volledig vastliep. Uiteindelijk werd professionele hulp ingeschakeld om dit op te lossen. Volgens Anne-Karlijn toonde dit aan dat de “technologie soms niet altijd mee kan met de snelle digitale ontwikkelingen.”
Een digitale tentoonstelling brengt gelukkig ook voordelen met zich mee: digitale objecten kunnen makkelijker reizen naar andere musea. Volgens de curatoren zijn er al meerdere internationale musea geïnteresseerd in de overname van deze tentoonstelling.
Welke boodschap willen jullie de bezoekers mee geven?
De curatoren hopen de bezoekers te “verwonderen” door hen kennis te laten maken met de digitale modewereld. De tentoonstelling is bedoeld om zowel prachtige dingen te tonen, maatschappelijk bewustzijn te creëren, als kritische vraagtekens te stellen. Anne-Karlijn hoopt dat de bezoekers zich wellicht gaan realiseren dat deze digitale wereld “helemaal niet ver van hun af staat.”
En wat is volgens jullie de toekomst van digitale mode?
Anne-Karlijn is ervan overtuigd dat de digitale wereld de toekomst is van de mode-industrie. Vanuit de innovatieve kant zegt ze: “the sky is the limit.” De huidige beperkingen zullen volgens haar “steeds verder vervagen en interessante discussies opleveren.”
Op maatschappelijk gebied verwacht ze dat we in de toekomst steeds vaker te maken zullen krijgen met vragen rondom digitale identiteit: “het zal steeds dichterbij onze persoonlijke ik gaan komen. Ontwerpers zijn al bezig met de kledingkast van de metaverse.” Volgens Anne-Karlijn is de grootste winst vooral te behalen met “de relatie met het publiek.”
Frank vindt de democratisering van de mode-industrie in het bijzonder belangrijk en hoopt op een tegenbeweging die leidt tot meerstemmigheid. Ook verwacht hij een tegenbeweging van materialiteit op de digitalisatie, omdat hij gelooft dat we “als mens niet volledig in het digitale kunnen opgaan en het fysieke compleet kunnen negeren.” Er moet volgens Frank een “interactie blijven bestaan tussen het materiële en digitale.”
Frank vindt de “experimenten met expressiviteit en identiteit in de metaverse prachtig”, maar dit element mist hij nu nog vaak in het hier en nu. Daarom hoopt Frank dat de grenzeloze digitale mode “verder zal reiken dan inspiratie op internet en uiteindelijk ook weerslag zal hebben op vrijheid in expressie in onze fysieke wereld.” Een digitale identiteit biedt eindeloze mogelijkheden, wellicht wordt deze toekomst een realiteit.
De tentoonstelling Screenwear – Exploring Digital Fashion is nog tot en met 26 februari te zien in het Design Museum Den Bosch. Op 11 december organiseerde het museum in samenwerking met Modemuze het succesvolle evenement Crafting Digital Fashion.
Dankwoord
Dit interview is geschreven met veel dank aan Anne-Karlijn van Kesteren, Frank Verkade, New Order of Fashion en het Design Museum Den Bosch.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie