Lisa Walker, de barones en de readymades
Sieradenmaker Lisa Walker (1967, Nieuw Zeeland) is gefascineerd door alledaagse gebruiksvoorwerpen en hun vele betekenissen en ziet deze als middel om zowel de hedendaagse sieradenwereld als de consumptiemaatschappij te bevragen. Dit doet zij door bestaande massa-geproduceerde voorwerpen te verheffen tot sieraad.
"An ordinary object elevated to the dignity of a work of art by the mere choice of an artist." - André Breton
Laptops, speelgoed, schoenzolen, foto’s en knuffelbeesten zijn om die reden allemaal terug te vinden in het werk van Walker. Geïnspireerd door de ‘anti’ mentaliteit van de punkbeweging en de daarbij horende do-it-yourself benadering transformeert Walker voorwerpen, geeft ze deze een nieuwe betekenis en maakt ze deze los van bestaande conventionele waarden die daaraan verbonden zijn. Materialen en technieken die taboe zijn bij het traditionele edelsmeden zet Lisa pontificaal op de voorgrond van haar werk. Zo gebruikt ze regelmatig dikke klodders lijm of goedkoop touw uit de bouwmarkt om voorwerpen aan elkaar te bevestigen.
“You just gotta go blah, fuck, and then some good things can start to happen in the work” - Lisa Walker
Door middel van haar werk stelt Walker vragen over (de functie van) het sieraad: Wat is een sieraad? Waar moet het aan voldoen? Tevens reflecteert ze op de algemeen geaccepteerde en vaak stereotype denkbeelden over schoonheid en waarde, thema’s die een belangrijke rol spelen in onze hedendaagse consumptiemaatschappij. Wat maakt dat een gouden broche bezet met edelstenen bestempeld wordt als waardevol en mooi en een broche gemaakt van plastic speelgoed als goedkoop en kitsch?
Het werk van Lisa Walker bevat humor en straalt luchtigheid uit. Echter, de speelsheid van het werk verhult dat over elke stap in het maakproces goed is nagedacht en dat elk voorwerp met zorg is geselecteerd.
“A piece begins in the moment where I choose, buy, find or receive a material” - Lisa Walker
Walker volgt hierbij strategieën waarvan lang is gedacht dat ze door Marcel Duchamp (1887-1968) zijn bedacht. Hij shockeerde de kunstwereld in 1917 met de ‘readymade’ Fountain waarbij hij een urinoir signeerde en tot kunstwerk verhief. Duchamp wordt dan ook gezien als grondlegger van de conceptuele kunst, voor hem was de ready made geen statisch ‘ding’ maar een activiteit die bestaat uit een aantal handelingen. Volgens Duchamp zijn de drie belangrijkste elementen van de readymade: selectie, inscriptie en re-contextualisering.
De kunstenaar selecteert een alledaags object en verplaatst het van een functionele naar een artistieke context door het te signeren en in een nieuwe context te plaatsen (bijvoorbeeld een museum of, in het geval van sieraden, het lichaam). Hierdoor krijgt het voorwerp een andere betekenis en status. Het verschuift van een functionele naar artistieke context en krijgt de status van kunst. De readymades als kunstwerk worden hierdoor niet langer gedefinieerd door het visuele, esthetische aspect, maar worden kritische gebaren verpakt als gewone voorwerpen: “criticism in action”.[1]
De proto-punk barones
Duchamp bleek minder kritisch te zijn als het ging om toe-eigenen. Recent onderzoek wijst uit dat de ‘proto-punk’ en DADA kunstenaar Barones Elsa von Freytag-Loringhoven (1874-1927) hoogstwaarschijnlijk de auteur was van de ready made Fountain en niet Duchamp. Ook was het Von Freytag-Loringhoven die al in 1913, een jaar voordat Duchamp bekendheid kreeg met zijn readymades, een gevonden verroeste ijzeren ring een titel gaf (‘Enduring Ornament’) en tot kunstwerk verhief. Zij is dus de eigenlijke grondlegger van de conceptuele kunst.
Baroness Elsa von Freytag-Loringhoven wordt gezien als de oermoeder van punk en van bands als riot grrrls en Pussy Riot en is een inspiratie voor alle vrouwen die de status quo bevragen. Von Freytag-Loringhoven trotseerde begin 20ste eeuw alle conventies en provoceerde door mannenkleding (of helemaal niets) te dragen en het hoofd kaal te scheren - om het vervolgens rood te lakken. Ze maakte furore als performancekunstenaar met haar bijzondere kostuums: een BH van blikken tomatensoep, hoeden van vogelkooien (met vogels!) en oorbellen gemaakt van thee-eieren en ijslepels.
“I’m getting sick of making pieces that have meaning" - Lisa Walker
Hoewel Duchamps analyse van de readymade zeker toegevoegde waarde heeft voor het begrijpen van Walkers sieraden, is het de spirit van de rebellerende oermoeder van punk én de readymade Barones Ela Von Freytag-Loringhoven die diep verankerd zit in de sieraden van Walker; haar punkmentaliteit is nooit ver weg.
Een mooi voorbeeld is de samenwerking tussen Walker en de post-punk band en kunstcollectief Chicks on Speed. De vrouwen kennen elkaar van de kunstacademie in München. Walker maakt regelmatig sieraden voor hun performances, installaties en tentoonstellingen waarbij ze reageert op de beeldtaal, kleding, esthetiek en muziek van Chicks on Speed. Samen trotseren ze onbevreesd alle clichés. Barones Elsa von Freytag-Loringhoven zou trots zijn geweest.
Lisa Walker wordt alom beschouwd als een van de meest invloedrijke hedendaagse sieradenmakers uit Nieuw-Zeeland. Haar werk maakt deel uit van verschillende openbare en particuliere collecties zowel in Nieuw-Zeeland als daarbuiten. De overzichtstentoonstelling She wants to go to her bedroom but she can’t be bothered – 30 jaar sieraden door Lisa Walker is tot en met 6 oktober in CODA Museum te zien.
Afbeeldingen:
http://www.phinnweb.org/CoS/
An unreliable guidebook to jewellery by Lisa Walker
Noot:
[1] Judovitz, 1998, p.76, p.159
Literatuur:
- Gammel, I, S. Selazo (eds.), Body Sweat-the uncensored writings of Elsa von Freytag-Loringhoven, Cambridge (MIT Press) 2011
- Judovitz, Dalia, Unpacking Duchamp: art in transit, Berkeley en Los Angeles (University of California Press) 1998
- Mileaf, Janine, Please Touch: Dada and Surrealist Objects After the Readymade, Lebanon (University Press of New England) 2010.
- Rhodes, K, Themelios, N (eds.), An unreliable guidebook to jewellery by Lisa Walker, Melbourne (RMIT Design Hub Gallery publications) 2019
- Tomkins, C, Duchamp: a biography, Londen (Chatto & Windus) 1996.
- Walker L, Ábäke (eds.), 0+0=0, London (Dent-De-Leone) 2016
Links:
- Tate, Sue, ‘Moore women artists’, <http://moorewomenartists.org/baroness-elsa-von-freytag-loringhoven-real-..., 30-5-2019
- 'TOUCH ME BABY I'M BODYCENTRIC, A MULTIMODALPLOSION!' (2 March--21 April 2013). City Gallery Wellington,
Alle citaten van Lisa Walker komen uit persoonlijke correspondentie met de kunstenaar.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie