Dracht van Inheemse Amerikanen

In 2017 werkten enkele Modemuzes voor het Centraal Museum op Lowlands. We waren opzoek naar de beste festival outfit van dat jaar. Festivals zijn immers evenementen waar bezoekers zich voor opdoffen en hun beste outfit voor uit de kast halen om mee rond te paraderen. Op Lowlands zagen een paar muzes een meisje met een Native American hoofdtooi- we waren allemaal in shock. Wij wisten allemaal dat het dragen van zo een hoofdtooi ‘not done’ is, zij wist dat duidelijk niet. In ‘De stijl van Zuidoost’ kom ik Gwen op straat tegen. Zij draagt een ketting met het hoofd van een inheemse Amerikaan om haar nek. Kan dat wel?

De hoofdtooi

Het meest herkenbare culturele item van de Native Americans is waarschijnlijk de hoofdtooi. De hoofdtooi is een item dat niet iedereen ‘zomaar’ kan dragen. De hoofdtooi is een heilig object dat alleen mannelijke leiders binnen de inheemse Amerikaanse cultuur mochten dragen, nadat ze een bepaalde ceremonie hadden volbracht. Wanneer je als buitenstaander van de cultuur de tooi draagt neem je de normen, waarden en tradities van de cultuur niet serieus. Daarnaast ga je als Westerse drager ook voorbij aan de geschiedenis die Westerlingen hebben met de Native Americans: wij hebben tijdens de bezetting van Noord-Amerika hen proberen uit te roeien en ze weggejaagd van het land.  De Lowlands-bezoeker deed dus geen goed met het dragen van haar tooi.

Gwen, De stijl van Zuidoost, foto: © Les Adu

In De stijl van Zuidoost draagt Gwen een ketting met een opperhoofd die een hoofdtooi draagt. Ze vertelt dat de ketting belangrijk voor haar is, omdat het refereert naar haar afkomst 'Dit is wie ik ben, waar ik trots op ben'. We kletsen over de diverse sierraden die verwijzen naar haar inheems Surinaamse achtergrond. Wanneer ik vraag naar het meest belangrijke onderdeel van haar stijl pakt ze haar ketting vast 'Want hier staat het hoofd op het, van de inheemse volkeren'. Gwen eert het hoofd en draagt het met trots om haar hals als referentie naar haar achtergrond, een met een bloederige en complexe geschiedenis.

De inheemse Amerikanen

De inheemse Amerikanen bestaan uit ruim 560 verschillende groepen. De grootste zijn de Navajo, Cherokee en Sioux. Jim, de man van Gwen, draagt een T-shirt met de Surinaamse vlag, een shawl in dezelfde kleuren (rood, wit, groen en geel) en een rode pet. Zijn armen zijn versierd met tatoeages die mij doen denken aan de Native Amerikaanse cultuur. In reactie op mijn observatie vertelt Jim dat ze Native Amerikaans uit Suriname zijn, hij spreekt over een pijl die verwijst naar zijn voorouders 'Daar gingen ze mee vechten', vertelt hij. Jim en Gwen zijn trots op hun herkomst en kleden zich vaak in de kleuren die belangrijk zijn binnen hun cultuur. 'Dit is wie ik ben', vertelt Gwen als ze haar outfit uitlegt 'Daar ben ik trots op'.  Ze vertelt dat de kleur rood erg belangrijk voor hem is. 'Vuur he?!', vult ze glimlachend aan. De kleur rood staat voor geweld, kracht en succes in tijden van oorlog in de inheemse cultuur. Echter staat het ook voor schoonheid en blijdschap, wanneer geschilderd op het gezicht.

Jim, De stijl van Zuidoost, foto: © Les Adu

Gwen is ook erg te spreken over de sierraden die zijn gemaakt van rood-zwarte besjes: Kokoribi zaden. Ze vindt ze mooi omdat ze de kleuren hebben die voor haar identiteit belangrijk zijn, maar ook omdat ze uit Suriname komen; de plek waar hun roots liggen, en omdat ze daar met de hand gemaakt worden. Voor haar verwijst de ketting naar Suriname. In Suriname maakt men verschillende sierraden van de besjes, ze zijn er erg populair. De plant komt oorspronkelijk echter niet uit Suriname maar uit in Zuidoost Azië. Hij is na de slavernij, toen Nederlands Hindoestaanse gastarbeiders ging aantrekken vanuit Brits Indië, in Suriname beland. Hindoestanen gebruikten de planten voor hun Ayurvedische geneeswijzen. Het sap van de zaden is ontzettend giftig, best bijzonder eigenlijk dat ze verwerkt worden tot sieraden. De kans dat je het sap binnenkrijgt is gelukkig klein. De bes heeft een harde schil die niet gemakkelijk breekt.

Stijl is de visuele expressie van je identiteit

Als stijlantropoloog geloof ik dat stijl de visuele expressie van je identiteit is. Velen van ons drukken dat wat abstracter uit, maar soms ook letterlijk door teksten of bepaalde verwijzingen op kleding of het lichaam te dragen. Jim en Gwen dragen hun identiteit letterlijk op hun lichaam; hun tatoeages, kleuren, en sierraden verwijzen naar hun inheemse Surinaamse herkomst en voorouders. 'Native pride' zijn de woorden die Gwen en Jim noemen als ik hun vraag naar hun stijl: 'Inheemse trots'.