Riem (concha-belt)

Navajo zilver. In de periode van 1850-1860 leerden de Navajos ijzer- en kopersmeedwerk van Spaanse en Mexicaanse smeden. In 1863 werden de Navajos militair verslagen door het Amerikaans leger onder leiding van Kit Carson en werden zij gedeporteerd naar Bosque Redondo in New Mexico. Daar werd het smeedambacht verder ontwikkeld. In 1868 kregen zij toestemming om naar hun moederland terug te keren, waar een aantal van hen zich toelegde op het smeden van zilver. Vele technieken werden toegepast, waaronder het knippen, graveren, hameren, stempelen (embos-sing) en gieten. Dat leidde tot een gevarieerde productie waarbij vooral het smeden van zilveren sieraden vele uitdrukkingsmoge-lijkheden voor Indiaanse kunstenaars bood. Het zilverwerk werd verder verfraaid met halfedelstenen waaronder de veel gebruik-te turkoois, een steen waaraan mystieke kracht wordt toege-kend. Decoratieve en vormelementen van Spaans-Mexicaanse oorsprong werden vaak overgenomen, evenals elementen van Plains Indianen, waaronder het kruis, de zon en bloemmotieven. Halssieraden werden traditioneel reeds gedragen en werden nu van zilver gemaakt. Dat gold ook voor de "jaclas" of oorringen die soms aan halskettin-gen werden bevestigd en tot meer com-plexe sieraden leidde. Rechthoekige en ovale zilveren platen en geknipt en uitgehamerd (zogenaamde "conchas") werden van deco-raties voorzien waarna zij bevestigd werden op leren heuprie-men als decoratie en/of gesp. Navajos begonnen na hun terugkeer op het reservaat te eisen dat zij in zilvergeld werden uitbetaald voor het land dat zij verloren hadden en de diensten die zij aan het gouvern-ment verleenden. Dat gebeurde in Mexicaanse pesos en Amerikaanse dollars die vervol-gens vaak tot sieraden werden verwerkt, meestal met zelf vervaardigde gereedschappen. Toen het gebruik van zilvergeld steeds minder werd, leverden handelaren plakken zilver van een "ounce". Sieraden werden gewaardeerde handelsartikelen zowel binnen de stam als in het ruilverkeer met naburige stammen. Veel Navajos belegden hun geld ook in zilveren sieraden. Dit kapitaal was gemak-kelijk mee te dragen en een uiterlijk teken van rijkdom en prestige. Ook konden de sieraden worden ingewisseld bij de handelsposten op en rond de reservaten waar de zilveren voorwerpen als onderpand of krediet werden aangenomen of als de betaling van westerse goederen. Feitelijke afbetaling van pand vond vaak plaats in de vorm van wol of schapen, waarna de Indianen hun sieraden terug kregen. Binnen sommige families werd op deze wijze een waardevol bezit aan antieke zilveren sieraden in de loop der decennia opgebouwd. De federale regering stelde een tijd lang de noodzakelijke werktuigen voor de zilverbe-werking ter beschikking omdat een aantal Navajos op deze wijze weer in hun eigen onderhoud konden gaan voorzien. Het handwerk werd als huisindustrie uitgeoefend en in vele hogans (Navajo hutten) trof men een aambeeld aan en een tafel met werktuigen van de siersmid. Vaak waren meerdere gezinsleden betrokken bij dit werk. In het algemeen werd de vakkennis van vader op zoon en van oom op neef overgedragen. Zilver werd niet alleen bewerkt, ook werden zilveren sieraden gegoten in met de hand uitgesneden vor-men van vulkanische tufsteen. De handelsposten gingen de zilver- en turquoisevoorziening en de verkoop van werktuigen domineren. Sieraden werden aange-kocht of in krediet omgezet om vervolgens verkocht te worden aan verzamelaars en toeristen die in steeds grotere getale het Zuidwesten bezochten. Op verzoek van eigenaren van handelsposten werden sieraden aan de smaak van blanke klanten aangepast, onder meer door de productie van minder zware sieraden. Aanvankelijk werden sieraden door Indianen op spoorwegstations aan reizi-gers verkocht of aan de vertegenwoordigers van hotels die ook souvenirshops binnen hun muren exploiteerden. Deze markt breidde zich in het begin van de twintigste eeuw snel uit en leidde, zij het op bescheiden schaal, reeds tot deels machina-le productie van zilverwerk. In de bezoekers-centra van natuur-reservaten werden Indiaanse sieraden verkocht onder de garan-tie dat het handwerk betrof, een maatregel van de federale overheid ter bescherming van het traditionele Indiaanse am-bacht. Kort voor de Tweede Wereldoorlog bevorderde de Indian Arts and Crafts Board de vervaar-diging, kwaliteit en verkoop van Indi-aans zilverwerk. Een kwaliteitskeurmerk "U.S. Navajo" werd ingevoerd. De commercialisering van de productie als gevolg van het toerisme leidde na de Tweede Wereldoorlog tot de inrichting van werkplaatsen waar meerdere handwerkslieden zilveren sieraden voor de toeristenmarkt produceerden. Ook werden halffabrikaten machinaal geproduceerd op stempel- en stansmachines waarna verdere bewerking met de hand volgde. Niet-traditionele decoratieve elementen werden opgenomen. Ook werden nieuwe producten in zilver uitgevoerd waarnaar vraag is: tabaks- en sigarettendozen, kammen en briefopeners. Vanwe-ge de hogere opbrengst maakten een aantal Navajo vrouwen de overstap van het weven van dekens naar zilversmeedwerk. De markt voor Indiaanse zilveren sieraden trok in de loop der tijd ook niet-Indiaanse concurrenten aan. Blanke zilversmeden begonnen sieraden te maken in Indiaanse stijl en in Japan werden Navajo sieraden gecopieerd en geëxporteerd. Daarnaast bleef echter ook traditioneel en modern handwerk voortbestaan, vooral als gevolg van de vraag naar kwaliteitsproducten door rijke klan-ten en verzamelaars, alsmede door de instelling van jaarlijkse prijzen door instellingen, vaak musea, voor de mooiste sieraden. Indiaanse kunstenaars experimenteren met nieuwe vormen, materialen en technieken en maken objecten die deels in antropologische en kunsthistorische musea en particuliere verzamelingen terecht komen. Grondslag voor de vervaardiging van traditionele zilveren sieraden door de Navajos is het begrip "hozhro", vaak vertaald als "schoonheid", dat in hun levensfilosofie een centrale plaats inneemt. Het is niet alleen een esthetische dimensie maar vooral een inhoudelijke in de zin dat het concept de betekenis heeft van harmonie, vruchtbaarheid, leven, gezond-heid, samenwerking en geluk, kortom, alles wat goed is. De kleuren van de toegepaste halfstenen hebben ook symbolische betekenis en worden geassocieerd met de vier windrichtingen. Navajos trachten een evenwicht te bereiken tussen het in het sieraad verwerkt zilver en turkoois en maken mede daardoor robuust uitziende sieraden. De datering van Navajo sieraden is moeilijk omdat typen een grote mate van continuïteit kennen en stempels vaak generaties lang worden gebruikt en binnen families worden geërfd. (PH, 1999) Engelse tekst The Concha belts The Concha belts were usually made of leather completely covered with immense elliptical silver plaques. The Navajo's owned the concha belts long before they learned how to make themselves. Before the their confinement at Bosque Redondo, the Navajos would often go on war parties and raid the neighboring Plain Indian tribes. Among the neighboring Kiowa and Comanche tribes it was fashionable to wear string with oval shaped plaques of copper or German silver. The plaques of the belt most often resembled round brooches, one of the most common articles used by the Europeans to win favor with the Indians and to pay them for furs. A popular method was to for the men to wear them in their hear tying several round brooches to a leather band. The woman mainly wore the stringed plaques as belts around the waist with trailers hanging down. After 1880, the Navajo might have taken the belt from their slain enemy in war time or during peace time and traded it. When silver was introduced ( after 1880), however, smiths would often make Rosette buttons. Later these were laced onto a piece of leather to copy the design of the Plains Indian belt. Early concha belts are usually wrought (hammered and cut) and are very light in weigh. As silver became more plentiful, concha belts become heavier and more oval shaped. Primeval concha belts usually have a diamond shaped slot transversed by a fixed bar over which the leather is laced . When the craftsmen became more expert in their art, they learned how to use solder. By using this technique the Navajo smith was able to attach a loop of silver or copper to the back of each concha. As a result the faces of the plaques would be left solid. Yet the silversmiths were accustomed to seeing a diamond or oval opening in the center of the Conchas. They liked the design effect of the slot and felt the need for a similar design on the new Conchas type. Therefore, it soon became a costume to stamp a diamond or a circular design on them with cold chisels. During the 1880s, when the metal stamps came into use, the Conchas become more complicated with design. The ones with the slot in the center had been very plain, having little or no decoration. Those with the solid face, on the other hand, had more designs in the middle and a sunburst effect was achieved by the using straight lines impressed with a cold chisel. These lines radiated from the central diamond, or circle to the designs around the edges. Sometimes these radiating design were raised in relief from the rest of the concha. This was done by using two dies (stamps), the common male die and female die. The silver was placed between the two with the latter on the upper side of the concha and when the die was struck with a hammer, the silver was impressed into the female die by the male die. Stamped designs were then added around the center and around the edge. The use of Turquiose The setting of turquiose in the silver plaques was only a trend after 1920's. Usually there is just one set - around or oval stone placed in the center of the concha. Another element adding to the complexity of the design of the concha belts and developed about the same as curvilinear stamps was the placing of separate pieces of silver between the conchas. Such a piece was usually wrought ( cut and hammered) and stamped and was held in position by a loop of metal on the under side. In the 19th century the concha belt was meanly worn by men, but today the belt is worn by both sexes. Concha belts are also worn by participant in the Sun and Moon dance. This particular concha belt dates from 1910-1930s. It was probaly made for the tourist industry. It was then populair to decorate the concha belt with alternating "butterfly pattern" buttons on the concha belt.