Katoenen omslagdoek

"Ragidup" of "ragi idup", wordt veelal vertaald als "motieven des levens"; "ragi" betekent "figuren of het patroon van een kledingstuk", idup "leven" (van der Tuuk 1861:432). De doek bevat motieven van het heelal zoals de mens, zowel man als vrouw, het dier, het gewas, de aarde. De motieven kunnen gezien worden als symbolen van vruchtbaarheid, geuit in het samenkomen van man en vrouw (voornaamste motieven in de witte uiteinden) en van regen (strepen in de middenbaan) en aarde (witte uiteinden) (Niessen 1985). Sinds de tweede helft van de 19de eeuw worden dergelijke doeken vooral in het dorp Hutagalung (buitenwijk van Tarutung) gemaakt. Een minder fraaie versie, technisch gezien, wordt rondom Muara (zuidwestelijke oever van het Tobameer) vervaardigd. Vermoedelijk was het vervaardigen van dit soort doeken ooit meer wijdverspreid. Deze doek wordt aan een bruid door haar ouders geschonken als zij zeven maanden zwanger is. In dit geval geldt de doek als een "ulos ni tondi", kleed voor de ziel, dat voorspoed aan de dochter, haar zwangerschap en haar toekomstige kinderen en familie moet brengen. Pas als al haar kinderen getrouwd zijn en allemaal zowel zonen als dochters hebben gekregen, heeft zij het recht verdiend om de doek te dragen. De doek is dus een belangrijk symbool van sociaal succes. Bij de Simalungun Batak wordt het eveneens aan een bruid door haar moeder gegeven. Volgens Jasper en Pirngadie wordt de doek door voorname hoofden als selendang gebruikt (1912:222). Niessen (1993:86, fig. 67; 90, fig. 90) geeft staatsiefoto's van de koloniale tijd weer waarop de vrouwen hun rang en stand door middel van de "ragidup" tonen. De Toba Batak ten zuiden van het Tobameer noemen deze doek hun "nummer één" doek (Niessen 1993:23). Op Samosir wordt de doek als belangrijk gezien, maar de blauwe doeken zoals de "sibolang" en "surisuri" kunnen dezelfde rituele functies dienen. De "ragidup" kan worden gebruikt om een doodskist te dekken (Niessen i.p. (2004). Jasper en Pirngadie vermelden hoe de doek wordt gebruikt tijdens wichelarij: de strepen in het middenveld van de middenbaan worden afgeteld met "ulos ni raja (kleed van een raja), ulos ni hatoban (kleed van een slaaf), ulos ni raja…" om erachter te komen of de doek heil of onheil aan de eigenaar gaat brengen (1912:225). Vervaardiging Bij het weven van de 'ragidup' wordt een aantal bijzondere weeftechnieken gebruikt. Ten eerste wordt de schering verlengd tijdens het weefproces. Het middenveld van de doek (meestal rood met witte strepen) wordt eerst geweven. Daarna wordt een witte schering ingevoegd en de overblijvende roodwitte schering eruit geknipt. Een raamwerk (antaran) wordt bij deze handeling gebruikt (zie Jasper en Pirngadie, 1912:222, fig. 214). Vervolgens wordt de witte schering geweven. Deze techniek is kenmerkend voor de "ragidup". In de "pinunsaan" doek die er veel op lijkt wordt deze techniek niet toegepast (meestal werden de eindvelden apart geweven en vervolgens aan de middenbaan genaaid). In de "bulang" doek, die in enkele opzichten op de "ragidup" lijkt, wordt een variant van deze techniek toegepast waardoor de oorspronkelijke scheringdraden worden vervangen in plaats van verlengd (Gittinger 1975, Niessen 1988/89, Niessen i.p. (2004). Ten tweede worden de zijbanen als aparte doeken geweven, doch wel tegelijkertijd op hetzelfde weeftoestel. Wanneer ze gereed zijn, worden ze aan het middenveld genaaid (Niessen, i.p. 2004). Ten derde worden suppletoire inslagpatronen in plaats van met ophalers, met behulp van patroonlatten aangebracht (idem). Jasper en Pirngadie geven een uitvoerig overzicht van de motieven (1912:223-225). Ten slotte is de 'jugia', de suppletoire kettingstrepen die de grens tussen zij- en middenbanen vormen, uitvoerig gemaakt, hetgeen niet ongebruikelijk is voor belangrijke rituele Batak doeken.