Heupdoek

Deze heupdoek wordt op Java 'kain panjang' genoemd, wat 'lange doek' betekent. Bij vrouwen wordt een kain panjang strak om de heupen gewikkeld, de linkerzijde over de rechterzijde. Bij mannen wordt het uiteinde van de doek, in plooien gevouwen, aan de voorzijde afgehangen. De Javaanse techniek waarmee deze doek is versierd, heet batik. Bij batik ontstaan de motieven doordat vloeibare was op bepaalde plaatsen op de doek wordt aangebracht, zodat deze gedeelten bij het onderdompelen van de doek in een verfbad ongekleurd blijven. Dit proces wordt met verschillende kleuren herhaald en de aangebrachte was wordt door uitkoken verwijderd. De doek is versierd door middel van batik tulis (“geschreven batik”), de was is aangebracht door middel van een canting, washoudertje met een tuitje. Bij de kleuren blauw en roodbruin zijn natuurlijke verfstoffen gebruikt. Het blauw is afkomstig van de bladeren van de indigo-plant, de bruine verfstof komt van de bast van de soga-boom. Het patroon op deze doek behoort tot de groep "garis miring", patronen binnen schuinlopende lijnen. De naam is "parang rusak" en betekent 'gebroken messen'. In Yogyakarta mag dit motief alleen gedragen worden door de vorst, zijn hoofdvrouw, de kroonprins en zijn echtgenote. Deze doek vertoont een speciale, grote variant van "parang rusak", "parang rusak barong", alleen gedragen door de vorst tijdens hoogtijdagen omdat het patroon magisch geladen zou zijn. Een dergelijke doek maakt ook deel uit van offers aan de voorouders van de vorst. De gebatikte doek behoort tot een grote serie voorwerpen die in 1878 aan Museum Volkenkunde is geschonken na afloop van een grote wereldtentoonstelling in Parijs. Nederland presenteerde zich op deze tentoonstelling door middel van een koloniale afdeling, waarin aandacht werd besteed aan de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de huisnijverheid in de archipel. Hiertoe behoorde ook de Javaanse batikindustrie. Nog steeds is Indonesië trots op haar batik productie. Net als wajang staat batik op de UNESCO lijst van cultureel werelderfgoed.