Zoektocht naar een label: Parijse mode bij D. Samsom

Kledinglabels zijn curieuze dingen die ons verrassend veel kunnen vertellen. Tegenwoordig staat erop uit welke winkel het kledingstuk komt, welke maat en materiaal het is, waar het is gemaakt en zelfs hoe het gewassen moet worden. In de negentiende eeuw, toen kleding nog op maat en enkel van natuurlijke stoffen werd gemaakt, waren deze labels de visitekaartjes van de winkel waar het kledingstuk vandaan kwam.

In de collectie japonlijfjes van het Kunstmuseum in Den Haag bevinden zich enkele stukken met een label van de winkel van D. Samsom in Gouda. Hierop staat niet alleen de naam van de winkel, maar ook een afbeelding van een medaille die de winkel heeft gewonnen. Wie was D. Samsom? Wat voor winkel leidde hij? Waarvoor heeft hij deze medaille verdiend? En wat is er van zijn winkel geworden?

Label D. Samsom in japon Kunstmuseum Den Haag

Specialité de Nouveautés

De winkel van Dirk Samsom aan de Botermarkt in Gouda werd geopend op 11 april 1870.[1] Hij verkocht een breed assortiment modieuze artikelen: modestoffen, van laken en zijde tot bukskin, accessoires als shawls, handschoenen en parasols en natuurlijk kledingstukken, met name mantels en japonnen.

Advertentie D. Samsom, Goudsche Courant, 15 oktober 1876.

De winkel van D. Samsom was gericht op een vermogend en welgesteld publiek. In zijn advertenties gebruikte hij Franse termen als “Specialité des Nouveautés”, wat doet vermoeden dat een deel van zijn klanten deze taal machtig was. Hij verkocht luxegoederen als bontjassen en andere “pelterijen”. Bovendien vermeldde hij dat de kleding op eigen atelier zo snel mogelijk, stijlvol en gedegen op maat gemaakt werden, in concurrentie met “de grootste Parijsche Huizen”.[2]  Om dit te kunnen blijven beloven ging de heer Samsom om de paar jaar naar Parijs om de nieuwste modellen en artikelen aan te schaffen.[3]

Tegelijkertijd schreef Samsom in veel advertenties dat hij een groot assortiment in de winkel had “van de minste tot de beste kwaliteiten”, wat suggereert dat hij ook voldoende kledingstukken verkocht aan minder vermogende klanten.[4]

Ansichtkaart van het interieur van de winkel van D. Samsom aan de Markt 26, ca. 1910, inventarisnummer 0440. 56277, collectie Streekarchief Midden-Holland, Gouda. Foto: Streekarchief Midden-Holland

En de winnaar is…

Dat D. Samsom kwaliteit leverde werd elf jaar na de opening van de winkel erkend. In 1881 nam hij met een aantal kostuums deel aan de nationale wedstrijd, uitgeschreven door de vereniging “Nijverheid” in Leeuwarden. Voor deze kostuums ontving hij de zilveren medaille.[5] Deze medaille werd hierop fier in een aantal grote advertenties afgebeeld, alsook op de labels op de taillebanden van de japonlijfjes. In 1883 en in 1913 won D. Samsom nog twee medailles, respectievelijk op de Internationale, Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling in Amsterdam[6] en op de tentoonstelling van Handel en Nijverheid te Gouda.[7] Dit toont aan dat hij met zijn tijd mee ging en relevant bleef, zelfs in de wereld van de snel veranderende mode.

De heer Samsom werd beschreven als een “confectionneur in dames-artikelen”, met een gevestigde reputatie zowel binnen als buiten de stad.[8] De kleding die hij verkocht was niet zomaar een slaafse navolging van de Parijse modes. De heer Samsom beschikte over genoeg creatief talent en ontwierp zelf ook.

Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de winkel in 1895 werd een groot artikel in de Goudsche Courant geplaatst over de winkel, die zich inmiddels aan de Markt in Gouda bevond. De stad kon trots zijn op deze inrichting, zo viel te lezen. Dankzij de goede smaak en gedegen kwaliteit genoot de zaak landelijke bekendheid en had ze zelfs klanten in de Overzeese gebieden. De onderscheidingen die D. Samsom op verschillende tentoonstellingen had verdiend, toonden volgens de schrijver van dit artikel aan dat zijn zaak behoorde tot de beste in het land.[9]

Ansichtkaart van het exterieur van de winkel van D. Samsom aan de Markt 26, ca. 1910, inventarisnummer 0440. 56276, collectie Streekarchief Midden-Holland, Gouda. Foto: Streekarchief Midden-Holland

Window shopping

Samsom’s creativiteit uitte zich ook in de etalages die hij voor zijn winkel ontwierp. Na een grote verbouwing van de winkel in 1891 werd in de krant opgemerkt dat de nieuwe ruiten goed zicht gaven op de prachtige etalages, waarvoor Samsom een reputatie had opgebouwd.[10] Zo plaatste hij in december 1895 tussen de bontartikelen een collectie opgezette roofdieren en vogels, wat een goede indruk maakte op het publiek.[11] Bij koninklijke gelegenheden ontwierp hij steevast speciale etalages, zoals bij het overlijden van Prins Frederik in 1881 en diens broer Willem in 1884, en bij de 70^e verjaardag van de koning en diens overlijden in 1890.

Het is mooi geweest

In 1917 ging de heer Samsom met pensioen. De winkel ging vanaf juli dat jaar verder onder de naam N.V. Mode-Etablissement Gouda, onder leiding van de heer J. Samsom.[12] De oude meneer en mevrouw Samsom verhuisden naar de villa Klein Doornik in Oosterbeek.[13] D. Samsom bleef wel betrokken bij het bestuur, zodat hij in 1920 het gouden jubileum van het etablissement mee kon vieren.[14] Het volgende lustrum werd helaas niet gehaald. Begin 1925 werd een grote liquidatie-uitverkoop gehouden, waarna de zaak werd gesloten.[15]

De man

Naast zijn werk voor de winkel was D. Samsom een maatschappelijk betrokken persoon. Zo was hij van 1882 tot 1895 lid van de gemeenteraad.[16] In 1895 stelde hij zich kandidaat voor het lidmaatschap voor de Kamer van Koophandel en Fabrieken, waarvoor hij echter niet gekozen werd.[17] Hij werd wel gekozen als een van de vijf patroons voor de kamer van Arbeid voor de Confectiebedrijven in april 1899.[18]

Dat Samsom niet bang was om in het openbaar zijn mening te geven, blijkt uit een ingezonden brief in de Goudsche Courant van november 1877. Hij schreef deze brief naar aanleiding van een artikel in dezelfde krant een aantal dagen eerder, over het loslaten van het protectionisme van de markt, met name voor de kledingwinkels en manufacturiers. Deze zouden last ondervinden van buitenlandse concurrentie.[19] Behorende tot de beschreven groep was D. Samsom het eens met de schrijver van het stuk, dat de Nederlandse manufacturiers op eigen kracht met de buitenlandse tegenhangers moesten kunnen concurreren.[20]

Dirk Samsom overleed op 4 maart 1929, op 85-jarige leeftijd.[21] Zijn vrouw, Dirkje Kruijt, was hem vijf dagen daarvoor, op 28 februari, voorgegaan. Ze was 76.[22] Ze waren sinds 29 januari 1873 getrouwd geweest.[23]