Making of Chapeaux! De hoeden van koningin Beatrix

Op dit moment zijn in Paleis Het Loo meer dan honderd hoeden van Prinses Beatrix te zien, die ze heeft gedragen tijdens haar regeerperiode. Naast de hoeden heeft de bijzondere vormgeving een belangrijke rol in de uitstraling van de tentoonstelling. In deze post geef ik een inkijkje in het maken van de tentoonstelling, vooral in de overwegingen rondom de vormgeving.

Chapeaux! De hoeden van koningin Beatrix, zaaloverzicht. Fotograaf Menno Mulder

Hoedenmakers

In de tentoonstelling worden de hoeden getoond van de drie belangrijkste hoedenmakers van Koningin Beatrix: Harry Scheltens, Emy Bloemheuvel en Suzanne Moulijn. Zij maakten handgemaakte en daarmee unieke hoeden die uitblinken in creativiteit en vakmanschap. Het woord Chapeaux! uit de titel van de tentoonstelling is daarmee ook een ode aan deze drie hoedenmakers. 

Chapeaux! De hoeden van koningin Beatrix, zaaloverzicht. Fotograaf Menno Mulder

Speciale hoeden

In de tentoonstelling ziet u de hoeden die Koningin Beatrix droeg bij de belangrijke momenten in haar koningschap: Prinsjesdag, Koninginnedag en officiële bezoeken zoals staatsbezoeken. Een aparte categorie zijn de hoeden die de Koningin droeg bij speciale momenten als de huwelijken van haar drie zonen, de dopen van haar kleinkinderen en de uitvaartplechtigheden van haar naasten. Maar u ziet ook bijvoorbeeld de hoed die de Koningin droeg bij haar toespraak voor het Europees Parlement in 2004.

Twee van de groepen gekozen op vorm

Groeperen

Het merendeel van de hoeden is echter gegroepeerd op vorm en materiaal. Bij het selecteren van de hoeden voor de tentoonstelling ontstonden als vanzelf verschillende groepen : hoeden met puntjes en uitkepingen in de rand, hoeden waar zilverdraad in is verwerkt, hoeden met veren of met spannende zij- en achterkanten, hoeden met een grote bol en nog veel meer.

Beginschetsje van Maarten Spruijt

Belijning

De hoeden staan in de tentoonstelling centraal: ze zijn losgeweekt van hun functie en zo museale objecten geworden. De keuze voor de ontwerpers Maarten Spruyt en Tsur Reshef bleek de juiste: stofuitdrukking, belijning en schaduwwerking waren vanaf het begin de concepten die bij de inrichting centraal stonden. Zoals te zien op dit kleine schetsje van Maarten vormden die lijnen in de beginfase vooral een sierlijke slingerende lintvorm, in navolging van de vele soortgelijke garneringen van de hoeden van Beatrix. Maar al snel kozen Maarten en Tsur een andere aanpak en ging de voorkeur uit naar een moderne strakke vormgeving in een wit, zwart en grijsachtig palet. De kleur in de tentoonstelling komt vooral uit de hoeden zelf. De vitrines en banken zijn in één rechte strakke lijn vormgegeven, die sculpturale en architecturale belijning in sommige hoeden kenmerkt.

Prinses Beatrix bij de opening voor de Prinsjesdaghoeden. Fotograaf Frank van Beek

Kijkritme

Het kijkritme in de tentoonstelling is gebaseerd op de afwisseling van de verschillende groepen hoeden. De tentoonstelling begint bont en kleurrijk met de hoeden die Beatrix tijdens de Prinsjesdagen heeft gedragen. Dit wordt versterkt door filmbeelden waarop de Koningin te zien is als zij de troonrede voorleest. Daarna volgt meteen een rustpunt voor het oog met donkere hoeden. Zo is er in de opstelling van de verschillende groepen steeds afwisseling in sfeer tussen diversiteit en rust aangebracht.

Chapeaux! De hoeden van koningin Beatrix, zaaloverzicht. Fotograaf Menno Mulder

Schaduwwerking

Ook schaduwwerking speelt in de inrichting een belangrijke rol. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de eigen schaduwen van de objecten, maar ook van schaduwen in het ontwerp die de belijning accentueren. Deze schaduwen worden gemaakt door ze te verven of door ze uit te rollen vanuit de vitrines doorlopend over de vloer. Een mooi voorbeeld zijn de uitvergrotingen van de dessins van de bekleding van de troon van Prinsjesdag of van de materialen van enkele hoeden. Bij de groep van bruine, architecturaal gevormde hoeden zijn op de muur stickers geplakt met de silhouetten van de hoeden. Zo krijgt de basisvorm van deze hoeden de aandacht, zonder de afleiding van de verschillende garneringen.

Werkfoto van een uitvergroting van het materiaal van een hoed

Hoedenstandaards

Eén van de eerste ontwerpen voor de presentatie van de hoeden van Maarten en Tsur was het ontwerp van de hoedenstandaard in de vorm van het silhouet van koningin Beatrix in een paar variaties. In het ontwerpproces werden vanaf de eerste schetsen meerdere stadia doorlopen op papier en in hout met prachtige stalen standaards als resultaat.

Eén van de eerste ontwerpen van Maarten en Tsur was het ontwerp van de hoedenstandaard in de vorm van het silhouet van koningin Beatrix

Bent u nieuwsgierig geworden naar onze tentoonstelling? De hoeden zijn te bezichtigen tot en met 27 augustus 2017 op Paleis Het Loo te Apeldoorn.

Een tussenmodel van hout van de hoedenstandaard