Een balawat?

Er bestaat de kans dat er niet meteen een belletje gaat rinkelen. Toch is het dé trend van het moment: demuts die het hele hoofd bedekt op het gezicht of de ogen na.

Hafsiya Moussa is een fiber artist (vezelkunstenares die stof, garen of andere natuurlijke en synthetische vezels gebruikt om textielkunst te weven, breien,  haken of naaien). Ze is geboren en getogen in Amsterdam en werkt al 6 jaar bij het streetwear merk Patta op de Zeedijk. Hafsiya Moussa haakt haar eigen balaclavas.

Balaclava van Hafsiya Moussa.

Hoe ben je er op gekomen om een balaclava zelf te gaan maken? 

3 Jaar geleden ging ik scooter rijden en het was koud en ik moest ver reizen, dus toen bedacht ik dat ik zo’n ski achtige muts moest hebben. Ik heb toen mijn eerste balaclava bij Stussy gehaald. Maar omdat mijn hoofd vrij klein is, kon ik de balaclava alleen met een helm straktrekken. Ik vond het wel dope maar het stond niet zonder die helm, dus toen ben ik het alleen gaan dragen tijdens het scooter rijden. Op een gegeven moment ging ik haken en ben op YouTube gaan kijken naar patronen en voorbeelden. Een vriend van mij wilde toevallig een balaclava en ik dacht, laat ik dat proberen en kijken wat ik kan maken. Toen heb ik een balaclava gemaakt die strak bij het gezicht zit.  

Waar denk je aan bij het kledingstuk balaclava? 

De balaclava doet mij denken aan een maliën kap die de soldaten droegen. Er hangt een beetje een negatieve associatie bij de balaclava en daardoor wilde ik juist een tegenstelling laten zien, dat deze bivakmuts gewoon fun is en niet intimiderend hoeft te zijn. Ook al is de balaclava die ik maak anoniem het is niet intimiderend.  

Waarom de keuze om balaclavas te maken waarbij je alleen de ogen ziet? 

Eigenlijk heb ik het nog alleen gemaakt voor mensen die scooter rijden, en dat is eigenlijk de main reason. Ik vind het ook het vetst om alleen de ogen te laten zien,  maar misschien omdat ik dat iets rebelser en mysterieuzer vind en dat daardoor de focus meer op de ogen komt te liggen. 

Hoe maak je de balaclavas?  

Ik meet eerst het hoofd op en de afstand van de ogen om de perfecte maat te maken. Ik haal mijn materiaal bij verschillende winkeltjes bij de afstap in de Jordaan en in de Oude Hoogstraat genoemd Stephen & Penelope. Het materiaal is wol en soms gebruik ik 80 % wol en 20% nylon. Het is satisfying dat je het maakt en het ziet groeien en je wilt dan zien hoe het er uitziet en hoe het op diegene zijn gezicht zal staan.  

Hafsiya Moussa in haar eigen gehaakte balaclava.

Terug in de tijd

Helemaal nieuw is de balaclava trend niet. In 1992 was het woord balaclava een van de 12.000 woorden die werden toegevoegd aan de 12^de druk van de Grote van Dale. Was de balaclava ook echt een nieuw woord? Nee, meende het NRC in een krantenbericht van 1994, het is ‘in feite is het een verouderd woord. Tegenwoordig noemen we zo’n ding een bivakmuts’, aldus het NRC.

Hoe zit dit? De balaclava is vernoemd naar de kleine havenstad Balaclava gelegen op de Krim, ten zuidoosten van Sebastopol. Tijdens de Krimoorlog (1853-1856) vochten de Fransen, Britten en Turken tegen de Russen.

Fries Museum: Een bivakmuts met klepje van bruine ongeverfde wol gebreid en vervilt. Periode: 1876/1899

Maar wat heeft dit te maken met de bivakmuts?
De oorlog had in 1855 op verschillende manieren invloed op de mode (denk ook aan de cardigan en raglanmouw). De Britse soldaten, hadden als bescherming tegen de kou hun baard laten staan en keerden ongeschoren huiswaarts. Al snel kreeg zo'n baard de naam balaclava. Mogelijk refereert de muts aan het idee dat deze heel handig zou zijn geweest tijdens de koude oorlogsnachten. Al snel hoorde de bivakmuts tot de standaarduitrusting van soldaten en sporters.  

Bivakmuts in de mode

De Maasbode schrijft in 1939: ‘Hierboven nog een aardig voorbeeld van beïnvloeding van de mode door de oorlogsomstandigheden. Een Engels meisje, heeft zich met een „balaclava"-helm of te wel een bivakmuts, uitgerust, zoals er talloze voor de expeditie troepen in Frankrijk gebreid zijn. De muts staat bepaald flatteus’. In deze periode waren vrouwen actief met het breien van deze mutsen voor soldaten en blijkbaar kwam deze rond de Tweede Wereldoorlog dus ook even terug in de dagelijkse mode.

Balaclava uit 'De Maasbode' 1939.

In de jaren 70 en 80 was de balacalva opnieuw te zien in het modebeeld. In verschillende modebladen zoals de ELLE droegen zowel vrouwen, mannen en kinderen de balaclava als modeaccessoires. Volgens de Mode encyclopedie (1989) van Georgina O'Hara gold de balaclava vanaf de jaren 1960 als een 'modieus gegeven'. Struinend door de collecties van modemuze vinden we dan ook verschillende balaclavas van diverse materialen en technieken van over de hele wereld. Al met al reden genoeg voor de Grote Van Dale om de balaclava in 1992 dus alsnog op te nemen. En actueel is het nog steeds!  

Balaclava's in de jaren 60 en 70.

De balaclava als politiek statement

De balaclava is een politiek getint modeaccessoire met een lange geschiedenis en past ook zeker in deze tijd. Veel ontwerpers voelden dit aan en brachten de balaclava weer terug op de catwalk. Zo zette de Belgische ontwerper Raf Simons in 2002 de balaclava weer op de kaart, destijds in een wat angstaanjagende context van de terreuraanslagen. Een gebaar van terreur en angst, negen maanden vóór de terroristische aanslagen van 11 september en de G8-protesten die tot een burgerdode leidden. Ook voor de najaar/winter 2018-2019 collectie ontwierp Simons voor Calvin Klein een vrolijker collectie met verschillende gebreide, veelkleurige balaclavas.

Van links naar rechts: Raf Simons spring 2002 menswear , Miu Miu fall 2021 ready-to-wear, Calvin Klein fall 2018 ready-to-wear, Marine Serre fall 2018 ready-to-wear, Givenchy fall 2022 ready-to-wear

Raf Simons, 2002

Een blik op Vogue Runway laat zien dat de populariteit alleen maar is toegenomen. Kijk bijvoorbeeld naar de najaar/winter 2021 collectie van Miu Miu of Givenchy najaar/winter 2022.  De show bestond uit ingepakte en gemaskerde modellen die fakkels vasthielden. Een gebaar van terreur, angst en zelfs cult-mentaliteit; ook weer een verwijzing naar terreuraanslagen wereldwijd. De collectie 'Radical Call for Love' van Marine Serre was een heel duidelijk politiek statement. 

Collectie 'Radical Call for Love' van Marine Serre.

Nature is the one thing that heals you,” Prada said. “I love mountain adventures.”

Givency fall 2022 ready to wear.

Bij Givenchy zou je kunnen zeggen dat Matthew Williams simpelweg de dagelijkse benadering van kleding in onze huidige cultuur heeft vertaald naar de catwalk.