Delphos-jurken: creaties zonder korset

Hoe verzekert een modeontwerper zich van een plaats in de geschiedenisboeken? Sommigen lukt het door zich radicaal af te zetten tegen heersende normen. Anderen verrassen de modewereld met geraffineerde artistieke creaties zoals men nog nooit eerder gezien heeft.

Mariano Fortuny (1871-1949) kon het allebei. Zijn losvallende Delphosjurken choqueerden in de vroege twintigste eeuw, maar kregen al gauw een iconische status. In tegenstelling tot de gemiddelde japon uit 1907, was Fortuny’s eerste Delphosjurk een soepelvallend ontwerp dat de natuurlijke lijn van het lichaam volgde. Waar de meeste japonnen om strakke insnoering vroegen, hoorden Fortuny’s creaties zonder korset gedragen te worden. Bijzonder was ook dat de japonnen van Fortuny zo over het hoofd aan te trekken waren, zonder ingewikkelde sluitingen of toestanden. Voor ons niets bijzonders, maar in de vroege twintigste eeuw haast ondenkbaar!

Ook nadat het korset het straatbeeld verlaten had, en modes meer bewegingsvrijheid boden, bleef Fortuny variaties op zijn Delphos-jurk ontwikkelen. Desondanks zijn geen twee modellen hetzelfde. Elke japon was een uniek ontwerp dat Fortuny en zijn vrouw vrijwel volledig zelf maakten – van de pigmenten waarmee de zijde gekleurd is tot de uiteindelijke stofverwerking. Het fijne plisseerwerk, dat zo kenmerkend is voor de Delphosjurk, heeft niemand na de dood van Fortuny meer kunnen reconstrueren.

Delphos (Peplos), Mario Fortuny, ca. 1914, collectie Gemeentemuseum Den Haag, aankoop 1981, objectnr.: 0634379

De Peplos-jurk

Onze japon van champagnekleurige zijde (circa 1914) is een zogenaamde Peplos-jurk, een zusje van het oorspronkelijke Delphos-model. In tegenstelling tot de Delphos, waarvan het ontwerp geïnspireerd is op de ‘chitons’ die in het oude Griekenland werden gedragen, volgt de Peplos het model van de gelijknamige en eveneens Oudgriekse ‘peplos’. Vermoedelijk heeft de japon oorspronkelijk een bijbehorend ceintuur gehad.