Benno Premsela - Max Heymans: mannen met lef en stijl

Het Joods Historisch Museum in Amsterdam opende eind vorig jaar een expositie met in de hoofdrol twee mannen die veel hebben betekend voor de Nederlandse vormgeving: Max Heymans (1917-1997) en Benno Premsela (1920-1997).

De invloed van Heymans en Premsela op de Nederlandse vormgeving 

Elk met een eigen discipline, Max Heymans de couturier en Benno Premsela de vormgever en binnenhuisarchitect, drukten zij een stempel op de vormgeving in het Nederland van de naoorlogse jaren. Het podium die de heren krijgen in deze expositie is meer dan verdiend want hun invloed is vandaag de dag nog altijd zichtbaar. Zo is hun werk nog steeds een grote inspiratiebron voor hedendaagse ontwerpers en is het werk van Premsela, bijvoorbeeld de Lotek-lamp, nog steeds verkrijgbaar. 

Lotek Lite van Benno Premsela, foto: ©Collectie Edenspiekermann

Less is more vs. kleurrijke vrouwelijke kleding 

Misschien is de combinatie van deze twee vormgevers op eerste gezicht niet vanzelfsprekend want in hun werk en in hun publiek verschillen ze van elkaar. Zo is Premsela vooral bekend om zijn less is more ontwerpen als de Lotek lamp en de etalages van de Bijenkorf en bevond hij zich voornamelijk in linksgeoriënteerde, intellectuele kringen. Heymans ontwierp kleurrijke vrouwelijke kleding en ‘vernederlandste’ de beroemde pakjes van Chanel, daarnaast stond hij volop in de society pagina’s van de kranten. Desondanks hebben ze veel gemeen zowel in hun achtergrond als in hun professionele leven. Zo zetten beiden direct na de oorlog grote stappen in hun carrière, een leven dat ze weer opnieuw moesten opbouwen na de oorlog; ‘een vlucht naar voren’ noemde Premsela het.[1] Ook waren ze beide voorvechters voor de homo-emancipatie in Nederland en droegen ze ieder bij aan de beeldtaal van die jaren.

Een “vernederlandst” Chanel pakje van Max Heymans uit 1986, collectie Gemeentemuseum Den Haag

De opbouw van de tentoonstelling 

De keus om de opbouw chronologisch te laten verlopen is dan ook passend. Interessant is het hoe de ontwerpers letterlijk tegenover elkaar worden gezet in de expositie. De sobere en moderne ontwerpen van Premsela rechts en de flamboyante decoratieve ontwerpen van Heymans links in de ruimte. Door deze keuze te maken in het ontwerp van de expositie worden de contrasten in het werk van de ontwerpers duidelijk.

De levens en werk van de beide heren is omvangrijk en eigenlijk bestaat de tentoonstelling uit vier aparte exposities. Als bezoeker wordt je geconfronteerd met veel tekst die uitleg geeft over alle facetten van het leven van Heymans en Premsela, de homo-emancipatie en het effect van de oorlog op het leven van beiden. Vier verhaallijnen die allemaal even belangrijk zijn maar samen veel te verwerken geeft voor de bezoeker in de beperkte ruimte.

Joods Historisch Museum, foto: ©Peter Lange

Het uitgebreide onderzoek dat is gedaan naar Heymans en Premsela heeft geresulteerd in een enorme rijke gelaagdheid van tekst, krantenartikelen, afbeeldingen, geluid en videobeelden. Soms is het echter moeilijk om de verhaallijn te volgen, omdat het door de hoeveelheid niet altijd duidelijk is welke routing er gevolgd moet worden. De vele objecten van hoeden tot kledingstukken en van schetsen tot aan uitgevoerde ontwerpen komen uit de eigen collectie van het Joods Historisch Museum maar ook uit de collecties van, onder andere, het Gemeentemuseum in Den Haag, Het Centraal Museum in Utrecht en het Amsterdam Museum. Daarnaast stelden verschillende intimi van de beide heren hun eigen bezittingen beschikbaar voor de expositie waardoor, in combinatie met de vele persoonlijke quotes, er toch ook binnen de volle expositie een intiem portret geschetst wordt.

Het werk van Max Heymans en Benno Premsela verdiend het platform dat ze van het Joods Historisch Museum krijgen en de expositie is het bezoek zeker waard. Zorg echter wel dat je genoeg tijd heb om alles in je op te nemen want een vluchtig bezoek zal het verhaal te kort doen.

De expositie is van 14 december 2015 t/m 26 juni 2016 in het Joods Historisch Museum in Amsterdam te zien.