Wonder Women – Sterke vrouwen in de mode.

Wonder Women. Eerste expo ooit over vrouwelijke modemakers in Modemuseum Hasselt

Vrouwen zijn de grootste consumenten van de mode-industrie, maar blijven in het creatieve segment ondervertegenwoordigd in leidinggevende functies. Dit betekent echter niet dat vrouwelijke ontwerpers afwezig zijn in de modegeschiedenis. Sinds de late 19de eeuw hebben ze een onuitwisbare stempel gedrukt op de mode. Modemuseum Hasselt brengt vanaf 13 april de eerste expo ooit die volledig aan vrouwelijke modemakers gewijd is: Wonder Women – Sterke vrouwen in de mode. De tentoonstelling die momenteel loopt in Gemeentemuseum Den Haag (Femmes Fatales) zal in Hasselt verrijkt worden met eigen collectiestukken en met jonge en Belgische accenten.

Wat betekenden de vrouwelijke ontwerpers voor de modegeschiedenis?

Wat is de impact van vrouwelijke ontwerpers? Wat is hun visie en drijfveer? En hoe gaan ze te werk? Karolien De Clippel, directeur van Modemuseum Hasselt: ‘Met deze drie vragen geven we een aanzet voor onderzoek naar vrouwelijke modemakers, dat eigenlijk nog niet echt gevoerd is. Terwijl de vrouwelijke beeldende kunstenaars al in 1976 een museaal platform kregen in de vorm van een overzichtstentoonstelling, moest de modewereld tot vandaag wachten vooraleer de tijd rijp was voor een vergelijkbaar initiatief.’

De tentoonstelling in Modemuseum Hasselt is thematisch opgebouwd en zoomt daarnaast in op een aantal spraakmakende vrouwelijke designers. Verwacht je niet enkel aan vrouwenmode, want de ontwerpsters creëren ook voor mannen.

Eve Demoen, curator: ‘De expo bevat werk van een indrukwekkende reeks vrouwelijke ontwerpers, uit binnen- en buitenland. Naast wereldberoemde namen belichten we in de tentoonstelling ook een hedendaagse, jonge garde vrouwelijke designers die de mode her-denken en vrouwelijkheid en gender in ruime zin thematiseren.’

Natuurlijk kan Gabrielle Coco Chanel niet ontbreken. Populaire media portretteren haar als een bikkelharde zakenvrouw, gehuld in mannenkleding, die het nachtleven niet schuwt. Chanel was inderdaad vrijgevochten, maar het zou haar onrecht aandoen als we haar zouden reduceren tot deze typering. Haar invloed op de mode is vandaag nog steeds voelbaar. Ze maakte het verschil door mannelijke elementen te introduceren in de vrouwengarderobe en door als eerste ontwerper een prioriteit te maken van comfort. Ze is bovendien de eerste van een hele reeks succesvolle tijdgenoten waaronder Jeanne Lanvin, Jeanne Paquin, Alix Grès, en de zussen Boué en Callot. In hun kielzog volgen Elsa Schiaparelli, met haar surrealistische ontwerpen, en Madeleine Vionnet, met haar fameuze biaissnit. Niet voor niets worden de jaren 1920 en 1930 gemarkeerd als ‘de gouden jaren van de vrouwelijke modeontwerpers’. Na de oorlog verschijnen Mary Quant, Sonia Rykiel en Barbara Hulanicki (Biba) ten tonele. In de seventies lanceert Diane Von Furstenberg de wikkeljurk die een belangrijke symbolische functie vervult en in de jaren 1980 staat Vivienne Westwood mee aan de wieg van de punkbeweging. Zij gebruikt mode nog steeds als een kanaal om maatschappelijke boodschappen te verkondigen. Rei Kawakubo, met haar label Comme des Garçons (letterlijk: ‘zoals jongens’), stelt met haar artistieke en conceptuele werk de gangbare mode in vraag. Deze en nog tal van vrouwelijke ontwerpers spelen een sleutelrol in de modegeschiedenis.

Voor vrouwen, door vrouwen?

Vrouwen spelen een sleutelrol in de mode-industrie, maar blijven ondervertegenwoordigd. In 2015 ondernam het online-platform Business of Fashion een studie waaruit bleek dat in de 500 gescreende bedrijven er slechts 23 topfuncties door vrouwen bekleed werden en er slechts 1 op 5 vrouwen in de raad van bestuur zetelde. In het deelonderzoek naar modehuizen, bleken slechts bij 7 van de 50 gevallen vrouwen aan het hoofd te staan.

Eve Demoen: “Maar we lijken op een kantelmoment te staan: er worden steeds meer vrouwen aangesteld als creatief directeur van grote (luxe)modehuizen. Maria Grazia Chiuri volgde in 2016 Raf Simons op bij Dior, en kroonde zich zo tot eerste vrouwelijk hoofd van dit 70-jarige instituut dat sinds zijn oprichting zo bepalend geweest is voor de vrouwenmode. Haar eerste collectie kwam er ten tijde van de #metoobeweging en bevatte T-shirts met slogans als ‘We Should All be Feminists’ of ‘Dio(R)evolution’. Manifest of marketing? Feit is dat dit een belangrijke evolutie markeert in de positionering van vrouwen binnen modehuizen. En nog onder Chiuri’s vleugels lanceerde Dior een begeleidingstraject voor jonge vrouwelijke professionals.”

Er zijn nog andere voorbeelden die wijzen op een kentering. Sarah Burton volgde in 2010 McQueen als hoofd van het modehuis op na zijn tragische overlijden en Clare Waight Keller, de ontwerpster van de bruidsjurk van Megan Markle, werd in 2017 artistiek directeur bij Givenchy. Phoebe Philo was tien jaar lang het boegbeeld van Céline, en de van oorsprong Marrokaanse ontwerpster Bouchra Jarrar nam in 2016 de fakkel over van Alber Elbaz bij Lanvin. In lijn met deze evolutie stelt de doorwinterde modeheadhunter Floriane de Saint Pierre: “I am wondering if we have not entered a new cycle, one that is not about gender, but about the talent that makes the most sense to a brand. The talent has always existed; however, female designers are now gaining recognition and visibility.”

De laatste jaren lanceren steeds meer vrouwelijke ontwerpers hun eigen label en rekenen zo op een assertieve manier af met het gebrek aan vrouwelijke designers bij de gevestigde huizen. Denk hierbij aan Mary Katrantzou, Simone Rocha, Molly Goddard en Victoria Beckham. Jonge designers zoals Cecilie Bahnsen, Marine Serre, Melitta Baumeister en vele anderen lanceren conceptuele mode, wars van gangbare esthetiek en schoonheidsnormen.

Karolien De Clippel, directeur Modemuseum Hasselt: 'Deze expo toont de vele vrouwelijke gezichten die zich steeds sterker profileren in de modewereld. Sommige namen zijn gevestigde waarden en hebben hun plaats in de modegeschiedenis al verdiend. Andere, jongere ontwerpsters stellen interessante vragen of nemen op een boeiende manier stelling in het mode- en genderdebat. Met de expo geven we inkijk in de versnelling die vrouwelijke ontwerpsters momenteel nemen in de modegeschiedenis.'

Expo ‘Wonder Women. Sterke vrouwen in de mode’

Nog tot 24 maart 2019 in Gemeentemuseum Den Haag (onder de titel Femmes Fatales – Sterke vrouwen in de mode)

Van 13 april tot en met 15 september 2019 in Modemuseum Hasselt

Modemuseum Hasselt, Gasthuisstraat 11, 3500 Hasselt

Dagelijks van 10 tot 17 uur, gesloten op maandag