Zilveren ketting met twee kledingspelden

Schakelketting met twee kledingspelden (fibulae). De beide kledingspelden, aan de uiteinden van de schakelketting, hebben de vorm van een schildpad. Diermotieven zoals deze vindt men vaak terug in Berbersieraden en hebben een beschermingsfunctie tegen allerlei kwade krachten. Fibulae met dergelijke vormen worden met name gebruikt in het zuidoosten van de Hoge Atlas, met name in de Todra vallei, Dades vallei en Draavallei. Kledingspelden (fibulae) hebben zowel een gebruiks- als een sierfunctie. Ze worden door Berbervrouwen gebruikt om wikkeldoeken vast te binden. Daarnaast zijn ze onderdeel van de borstsieraden die vrouwen bij feesten en andere bijzondere gelegenheden dragen. Fibulae worden vaak als paar gedragen, de twee spelden worden dan door een ketting verbonden. De schakelketting, sinselt of asherrab (Berber) genaamd, kan eenvoudig zijn, maar is ook vaak voorzien van een bolvormige hangertjes of doosjes zoals bij deze ketting. Fibulae kunnen ook zonder ketting, los van elkaar, gedragen worden. Fibulae zijn er in diverse vormen, de meest voorkomende vormen zijn: driehoek, ruit of cirkel. Met name de driehoekvormige fibula wordt tegenwoordig (vanaf jaren zeventig) als symbool voor de Berberidentiteit gebruikt. Het embleem van de driehoekvormige fibula vindt men terug in diverse uitingen van kunst en cultuur en tijdens manifesties. De traditie in Marokko wil dat sieraden van generatie op generatie, van moeder op dochter worden overerfd. De toekomstige bruid krijgt in haar uitzet bijna altijd een fibula. Naast de gebruiks- en sierfunctie dienen deze sieraden nog een ander, economisch, doel. Men bewaart ze om in situaties van financiele nood te kunnen verkopen of te ruilen. Sieraden hebben ook een communicatieve waarde en kunnen bepaalde boodschappen overbrengen. Een sieraad is bijvoorbeeld een teken van liefde. Een vrouw die een fibula, armband, oorring of een khamsa (handje) van zilver draagt, laat haar verbondenheid met haar tradities en afkomst zien. Tot de sieraden waaraan vrouwen een bijzonder waarde hechten behoren de fibulae en khamsa's (handjes). Deze sieraden hebben vaak een magische betekenis gekregen en behoren tot de meest gebruikte sieraden. Vervaardiging De speld is in vorm gegoten en ajour bewerkt. De speld is middels twee nagels aan het gegoten gedeelte vastgebonden. De versieringen zijn geciseleerd. Ondanks verschillen in vorm, omvang en versiering is het vervaardigingsprocedé van fibulae in de Berbergebieden bijna identiek. Nadat het zilver (ruw zilver of gebruikte sieraden en/of muntstukken) in een smeltkroes gesmolten is, wordt het in een tweedelige gietvorm gegoten waarin de afdruk van de speld op nat zand gemaakt is. Vervolgens worden de twee stukken van de gietvorm van elkaar verwijderd en de gevormde speld hieruit gehaald. De ringen van de fibulae zijn uit draad getrokken. Metaal wordt gesmolten en in staafvormig gegoten, vervolgens wordt het met een hamer geslagen tot een dun staafje dat met een tang gebogen kan worden. De geometrische motieven en vormen worden met behulp van een hamer en burijn op een houten aambeeld gegraveerd. De uitgediepte delen worden daarna opgevuld met een zwarte stof. Deze stof is gemaakt van hars van de jeneverbesboom (taqqa). De hars smelt door verhitting en wordt over de band gegoten, die eveneens verhit en nog warmer is. De hars vult de reliëfpartijen op en na afkoeling wordt de overtollige hoeveelheid hars weggeslepen met een vijl. Tenslotte worden de speld gepolijst waardoor de tegenstelling van het glanzend witte zilver tegen de bruinzwarte vulling duidelijk naar voren komt.