Mes

Het mes bestaat uit een metalen lemmet, dat mogelijk is ingezet in een heft van been met tussenstukken van metaal en mogelijk berkenhout. Hierin zit een inleg met been. Bij het mes hoort een krommende lederen en benen schede met riempje. Op het benen gedeelte zijn versieringen aangebracht die typerend zijn voor de Sami-kunstnijverheid en het is gedeeltelijk opengewerkt. Saami-jongens krijgen op tweejarige leeftijd al een mes. Een kind van zeven of acht jaar krijgt zijn tweede, grotere mes. Hiermee kan het bv. het familiemerk in de oren van de rendierkalven snijden. Met dertien jaar krijgen kinderen een groot, 13 inch mes waarmee zij ook hout kunnen kappen. Zowel Samische mannen als vrouwen gebruiken een mes. Het mes is het meest multi-functionele voorwerp dat de Saami kennen. Ze snijden er huiden mee, bewerken er hout, been en rendierhoorn mee, en slachten er rendieren mee of gebruiken het om er vis mee schoon te maken en ze kappen en bewerken er hout mee. Elke Saami heeft een mes bij zich. Vroeger werden messen als grafgift meegegeven. Aan alle metalen werd door de Saami speciale eigenschappen toegedicht. Brons beschermt tegen kwade geesten. Zo zou men met een mes ziektes kunnen genezen, zoals bulten doen slinken, pijn bestrijden en bloed stelpen. Het mes wordt aan de gordel in een schede gedragen, meestal aan de linkerzijde. Aan de versieringen die de Saami op hun voorwerpen maken kan men ongeveer afleiden uit welke regio ze komen. Tussen Noord- en Zuid-Lapland bestaan verschillen in patronen, bijvoorbeeld diagonale kruisen versus standaard kruisen. Dergelijke Samische messen worden nog steeds gemaakt en gebruikt, en zijn een geliefd kostbaar verzamelobject onder toeristen. De Samen kennen zowel gewone als bijzondere messen. Tot de eerste categorie behoren: (a) het vismes -behalve voor het schoonmaken van vis kan dit door een Saami-kunstenaar ook worden gebruikt voor het snijden van hout (het precieser soort werk); (b) het grote mes -wordt door de rendier-Samen en visserij-Samen voor van alles in het bos gebruikt; (c) het mes van middelgrote lengte (puku, buhkku, buiku) -voor het maken van kunstnijverheidsprodukten; (d) het kromme mes (kromkniv) -vroeger voor het doden van rendieren, maar niet meer in gebruik sinds er nieuwe wetgeving over het slachten is; (e) kleinere messen (puku, buhkku, buiku). Soms maken Samen met de hand en met machines hun eigen mes, maar soms worden ze ook gekocht bij een professionele messenmaker (knivsmed). De kunstenaar die messen vervaardigt zet zijn signatuur in de vorm van gestileerde initialen op het lemmet van het mes of op de schede.