Mannenkorsetten

Vergeleken met het stevig gebalineerde achttiende-eeuwse rijglijf, was het empirekorset voor vrouwen letterlijk een verademing. Onnatuurlijk smalle tailles en rechte ruggen maakten plaats voor een natuurlijkere vrouwelijke vorm. Maar waar vrouwen aan bewegingsvrijheid wonnen, waren er mannen die hun lichaam juist begonnen in te snoeren. Achttiende- en negentiende-eeuwse dandies droegen net als vrouwen gebalineerde korsetten om er fitter en slanker uit te zien.

Dandy’s

Tegen de late achttiende eeuw maakte de modebewuste dandy een opmars. Mannen als Beau Brummel droegen niet alleen onberispelijk vervaardigde kleding, maar streefden ook een perfect figuur na. Naast brede schouders, een robuust bovenlijf en stevige kuiten, was een platte buik onmisbaar. Korsetten en corrigerende gordels waren een uitkomst voor degenen voor wie dit niet van nature was weggelegd.

Mannenkorsetten werden gewoonlijk gemaakt van coutil, een lichte katoenen stof. Baleinen zorgden net als bij vrouwenkorsetten voor een strakke lichaamslijn – wat wel zo mooi uitkwam onder de hoog getailleerde jassen met schuin weggesneden voorpanden. Onder namen als Brummel bodice, Cumberland corset, Apollo corset, Bath corset en Glasgow stiffener werden er diverse modellen op de markt gebracht.

Korset van Thomas Chew, 1825-1830, collectie USS Constitution Museum.

Echt gedragen?

Werden deze korsetten ook echt gedragen? Hoewel het dragen van een korset voor mannen altijd controversieel is geweest, wijzen ooggetuigenverslagen, krantenadvertenties en de vele spotprenten uit de vroege negentiende eeuw er wel degelijk op dat een modieuze minderheid aan mannen corrigerende onderkleding gedragen heeft.

Aan een korset alleen hadden zij overigens niet altijd genoeg. Op de prent Laceing a Dandy (hoofdafbeelding) uit 1819 is te zien hoe een man zich niet alleen laat insnoeren, maar ook zijn schouders en heupen heeft opgevuld om het gewenste lichaam te bereiken.

Een bekende mannelijke korsetdrager was de Engelse Prince Regent George IV. George IV, die van het goede leven genoot, stond bekend om zijn omvangrijke postuur. Overgewicht weerhield hem niet van een zekere ijdelheid. Een ‘Bastille of whalebone’ moest zijn buik wat afplatten, al zal hij er echt slank niet van geworden zijn. In 1824 werd er een korset of ‘body belt’ voor hem vervaardigd met een omtrek van 127 cm. De kunstenaar Sir David Wilkie vergeleek hem honend met ‘a great sausage stuffed into the covering’.

Omwille van de gezondheid

Vanaf het midden van de negentiende eeuw werden mannenkorsetten meer en meer gezien als vorm van vrouwelijke ijdelheid. Modieuze mannenkleding viel losser dan voorheen, maar ook werd het minder gepast gevonden dat mannen zich met mode bezighielden.

Valerie Steele beschrijft in The Corset: A Cultural History hoe korsetdragende mannen zich vanaf 1850 meer en meer op hun gezondheidsproblemen beriepen. Dat korsetten bij bepaalde klachten een ‘steuntje in de rug’ konden bieden, staat tenslotte vast. Nog altijd worden korsetten door mannen en vrouwen gedragen bij aandoeningen als hernia’s, reuma en botontkalking.

Advertentie voor de Linea Belt.

Met name onder militairen komt men tot in de twintigste eeuw korsetdragers tegen. In een krantenartikel uit 1901, waarin een rechtszaak tussen twee partners van een Parijse korsettenfabriek werd verslagen, werd vermeld dat het bedrijf jaarlijks 21.000 mannenkorsetten produceerde. Deze korsetten boden niet alleen fysieke ondersteuning, maar zorgden er ook voor dat het mannenlichaam mooi uitkwam in uniform.

Nog tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er geadverteerd voor buikbanden als de Linia Belt, waarmee rugklachten, vermoeidheid en zelfs hartklachten voorkomen zouden kunnen worden. Een afbeelding van een gespierde piloot moest het product aan de dienstplichtige man brengen – “from sedentary life to life of action!” Zo blijkt maar weer dat korsetten en bewegingsvrijheid elkaar, in ieder geval in de ogen van de makers, niet altijd hoefden uit te sluiten.

Meer lezen?

V. Steele, The Corset: A Cultural History

C. Willett Cunnington, The History of Underclothes

L. Adlington, Stitches In Time: The Clothes We Wear