Korsetloze japonnen uit de Reformbeweging

De periode rond en vlak na 1900 vertoont twee uitersten in het modebeeld. Aan de ene kant de luxueuze japonnen - met de S-lijn en veel versieringen en kanten - en aan de andere kant de comfortabele, korsetloze japonnen van de Reformbeweging.

De comfortabele, korsetloze japonnen van de Reformbeweging stonden lijnrecht tegenover de luxueuze S-lijnjaponnen, gevormd door stevig ingesnoerde korsetten. In een tijd van het opkomend socialisme werd de Vereeninging voor Verbetering van Vrouwenkleeding opgericht, die met reformkleding vrouwen uit het korset wilden bevrijden.

Ban het korset

In 1899 wordt in Nederland de Vereeniging voor Verbetering van Vrouwenkleeding opgericht met verschillende landelijke afdelingen. De vereniging is voorstander van hygiënische en draagbare kleding. Het korset dat in deze tijd nog alom gedragen wordt, wordt streng veroordeeld: het lichaam moet in natuurlijke, gezonde vorm worden teruggebracht.

Onderlijfje ter vervanging van een korset, 1900-1905, collectie Amsterdam Museum.

Via het maandblad en via modellendozen zijn de ideeën uiteengezet en knippatronen van diverse modellen reformkleding verspreid. Met de reformdracht probeert men gezonde, praktische en toch mooie alternatieven te bieden voor zowel onder- als bovenkleding. De meeste leden zijn vooruitstrevende dames, die behoren tot de gegoede klasse. Voor het grote publiek is de overgang naar de reformkleding te excentriek.

Hobbezakken

Reformjapon, 1900-1910, zijde, collectie Amsterdam Museum

Deze japon is eenvoudig in vorm en versiering: het model is recht van snit en zonder gemarkeerde taille. De enige versiering zit langs de rand van de vastgenaaide bolero.

Reformkleding is nooit aangeslagen bij het grote publiek en wordt zelfs belachelijk gemaakt. Het verschil met het bestaande modebeeld is dan ook enorm groot. De reformjapon wordt spottend 'hobbezak' genoemd. In de muziekwereld is de reformjapon wel populair. Vooral concertzangeressen dragen de reformjapon graag bij optredens, omdat de japonnen los om het lichaam zaten.

Lijfje-bustehouder, 1890-1910, collectie Amsterdam Museum.

Vakschool voor Verbetering van Vrouwen- en Kinderkleeding te Amsterdam, reformjapon, 1912, collectie Centraal Museum Utrecht.

Een eigen school

Ondanks dat de reformkleding niet breed aanslaat, zijn er toch verschillende dames die deze kleding dragen. Op het hoogtepunt zijn er ongeveer 2000 leden. Er wordt een school opgericht: in 1909 opent de Vakschool voor Verbetering van Vrouwen- en Kinderkleeding in Amsterdam. Op deze opleiding krijgen meisjes naaionderwijs, in combinatie met lessen over kunstgeschiedenis.

Marie Faddegon, reformjapon, 1902-1906, collectie Amsterdam Museum.