Het geheim van de 'polonaise'

De tentoonstelling Let’s Dance in Kunstmuseum Den Haag (voorheen Gemeentemuseum Den Haag) toont ruim 150 dansoutfits. Een groot deel is afkomstig uit de danswereld, een groot deel is eigen collectie. In de looptijd van de tentoonstelling zoomen we een paar keer in op bijzondere stukken die in de tentoonstelling te zien zijn.

‘Oppoffen’

Dit keer twee 18^de -eeuwse japonnen uit de eigen collectie, waarvan je de overjapon aan de rugzijde met trekkoordjes kon opnemen. Het overkleed van deze japonnen was slepend, wat natuurlijk lastig was bij het lopen en dansen. Maar daar was een oplossing voor. Je kon beide japonnen van achter met twee koordjes à la polonaise ‘oppoffen’ waardoor je er makkelijker in kon dansen. Dan sleepte de japon niet en had je meer bewegingsvrijheid.

Robe à l’Anglaise, ca. 1780-1785, zijde, inv. nr. 0630784, collectie Kunstmuseum

Robe à l’Anglaise, opgenomen à la Polonaise om makkelijker te kunnen dansen, ca. 1780-1782, zijde, inv. nr. 0783041, collectie Kunstmuseum

Optrekken voor het dansen

Deze prent uit de collectie van het Rijksmuseum geeft ook aan dat dit ‘verlichting bood bij het dansen’. Dat optrekken kon op verschillende manieren. Bij de blauw geruite zijden japon worden de koordjes aan de met stof bekleedde knoopjes op de rug bevestigd.

Modeprent uit Gallerie des Modes et Costumes Français, Robe à l’Anglaise opgenomen om makkelijker te kunnen dansen, 1782, collectie Rijksmuseum Prentenkabinet, inv. nr. RP-P-2009

Bij de felgele zijden japon komen de koordjes vanuit een splitje en worden ze met een haakje aan de binnenzijde bevestigd. Iedereen had daar zo zijn eigen systeem voor. We hebben meer japonnen in de collectie die je ook à la polonaise’ kunt dragen. Je moet het alleen even weten.

Strikte regels

Hoe danste je in een japon zoals deze? In de 18^de eeuw werd er op een bal volgens strikte regels gedanst. Meestal met partner en volgens complexe geometrische patronen. Een kaarsrechte houding was en vereiste want daarmee straalde je voornaamheid uit.

Deze houding zie je nog steeds in de klassieke danswereld. Dansleraren leerden je al jong rechtop te dansen, zitten en lopen. Desnoods oefende je met een stok achter je rug of een boek op je hoofd. Ook het korset hielp je in aan een ideale houding. Een menuet bijvoorbeeld, de dans die als buitengewoon elegant gold en die elke aristocraat moest beheersen.
 

De tentoonstelling Let's Dance is te bezichtigen in Kunstmuseum Den Haag van 28 september 2019 tot en met 12 januari 2020.